Part of the debate – Senedd Cymru am 3:01 pm ar 21 Mawrth 2017.
Rwy’n diolch ichi am y cwestiynau. Mae wir yn ddefnyddiol iawn ar y pwyntiau olaf nad ydym wedi siarad amdanynt heddiw. Mae eich pwynt cyntaf ynghylch cyfathrebu rhwng y clinigwr a'r claf, a chael claf mwy gwybodus, yn bwyntiau pwysig iawn yn y maes hwn ac ym mhob agwedd ar driniaeth a gwneud penderfyniadau. Rydym eisiau i'n dinasyddion fod yn fwy gwybodus a chyfrannu mwy at y dewisiadau gofal iechyd a wneir ar eu cyfer. Yn aml mae’r maes penodol hwn o wneud penderfyniadau, sy'n effeithio ar nifer fach iawn o bobl, yn cael y proffil hwn oherwydd effaith unrhyw benderfyniad a wneir, naill ai i gynnig triniaeth neu beidio. Mae llawer o'r bobl hyn yn dioddef o gyflyrau sy'n cyfyngu ar fywyd, yn newid bywyd ac a allai fod yn angheuol. Felly, a dweud y gwir, y penderfyniadau a wneir yn y maes hwn—dyna pam mae ganddynt broffil mor enfawr. Dyna hefyd pam maent yn hynod o anodd o ran datblygu dyfarniad, yn enwedig os mai’r ateb fydd 'na' i driniaeth benodol. Felly, mae gennyf rywfaint o gydymdeimlad â chlinigwyr sy'n gorfod mynd drwodd a chael y sgwrs anodd honno, ond mae'n rhan o'r sgìl a'r disgwyliad ar y clinigwr i allu cael y sgwrs honno, ac i beidio â dweud wrth rywun y gallai gael ateb gwahanol pe byddai’n symud i lawr y ffordd i siarad â chlinigwr gwahanol neu grŵp gwahanol ohonynt, neu yn wir â chynrychiolydd etholedig. Felly, mae hynny'n rhan o—[Anghlywadwy.]—sut yr ydym yn cefnogi clinigwyr i wneud hynny, sut yr ydym yn eu galluogi a'u grymuso, ond hefyd ein bod yn glir ynghylch ein disgwyliadau ei fod yn rhan o'r hyn yr ydym yn ei ddisgwyl ganddynt o fewn ein system gofal iechyd. Mae'r pwyntiau a godwyd gennych wedi cael eu gwneud gan Aelodau eraill yn eu cyflwyniadau unigol ac, yn amlwg, yn y sgyrsiau a gafodd y grŵp adolygu eu hunain.
O ran eich pwynt olaf ynglŷn â lle ceir triniaeth effeithiol a gymeradwywyd, boed yn feddyginiaeth neu fel arall, roedd hyn yn rhan o'r mater a godwyd yn yr adolygiad o bobl sy’n defnyddio IPFR yn amhriodol pan, mewn gwirionedd, mae'n benderfyniad comisiynu. Mae'n ddewis y dylai’r gwasanaeth iechyd ei wneud ynghylch pa un a fydd neu na fydd yn comisiynu gwasanaeth penodol. Mae'r IPFR yn cael ei ddefnyddio weithiau fel esgus neu reswm i hynny beidio â digwydd. Weithiau, y sefyllfa mewn gwirionedd yw bod angen i’r bobl sy'n cynnal ac yn arwain y gwasanaeth fod yn fwy eglur. Dyna pam mae argymhellion am hyn yn yr adroddiad, ond mae hefyd yn fater o sicrhau bod clinigwyr yn cael eu cyfeirio yn y ffordd iawn i wneud hynny. Mae'r canllawiau’n ymwneud â chlinigwyr a’u dealltwriaeth o sut i ddefnyddio’r broses yn briodol, a’r gwahaniaeth rhwng y rhan hon a’r comisiynu, ond yn yr un modd o safbwynt y claf hefyd. Felly, rwy’n meddwl ei bod yn ddefnyddiol iawn tynnu sylw at y ffaith bod hynny'n bendant yn rhan o'r gwaith a fydd yn dilyn, a dyna pam, ar yr argymhelliad ehangach, yr ydym yn disgwyl gweld gweithredu erbyn mis Medi eleni hefyd.