Diolch. Felly, mae canfod canser yr ofari yn gynnar yn achub bywydau ac mae gwybod am y symptomau yn gwneud gwahaniaeth, ond mae’r anhawster gyda gwneud diagnosis wedi golygu bod canser yr ofari yn cael ei alw’n lladdwr tawel. Rwy’n credu bod angen inni wrthod hynny, oherwydd nid yw’n dawel—fel yr ydym wedi dweud, mae yna symptomau, ac mae’n hanfodol ein bod yn siarad yn y ddadl hon ac wrth fynd ymlaen, ein bod yn defnyddio hynny fel arf i fynd i’r afael â’r canser creulon hwn.

Gwn fod eraill wedi dweud beth yw’r symptomau, ond rwy’n mynd i’w nodi eto, oherwydd po fwyaf y byddwn yn eu nodi a pho fwyaf y byddwn yn eu rhannu, y mwyaf y bydd y neges yn mynd ar led. Felly, y pedwar prif symptom i edrych amdanynt yw: poen parhaus yn y stumog, bol wedi chwyddo’n barhaus, anhawster i fwyta neu deimlo’n llawn yn gyflym ac angen i basio dŵr yn amlach.

Hefyd—crybwyllais hyn ar y cychwyn—yn gysylltiedig â chodi ymwybyddiaeth, mae’n bwysig i bobl fod yn ymwybodol o hanes eu teulu. Mae tua 20 y cant o’r achosion o ganser yr ofari yn cael eu hachosi gan gellwyriadau genetig, gan gynnwys cellwyriad y genyn BRCA. Os canfyddir bod menyw yn cario genyn BRCA diffygiol, mae ei risg o ddatblygu canser yr ofari yn cynyddu o un ym mhob 54 i un o bob dau, ac mae hefyd yn cynyddu’r risg o ddatblygu canser y fron. Gwn fod Ovarian Cancer Action yn ymgyrchu dros ddefnyddio BRCA fel strategaeth atal canser, gan nodi bod ymwybyddiaeth o’u statws BRCA yn rhoi’r pŵer i bobl roi camau ar waith i atal canser.

Fodd bynnag, rwy’n ymwybodol iawn nad yw cymryd camau i gael prawf am BRCA yn benderfyniad y byddai unrhyw un yn ei gymryd yn ysgafn, ac mae’n aml yn un a fydd yn llawn ofn a phryder am y penderfyniadau pwysig, a allai newid bywydau, a fyddai’n cael eu gwneud o ganlyniad i gael y prawf. I mi, mae hynny’n cysylltu’n ôl at werth—yr angen—i gynyddu ymwybyddiaeth a gwneud pobl yn ymwybodol y gallai fod ganddynt y genyn BRCA, ond gan wneud yn siŵr fod cymorth ar gael i bobl mewn ffordd hygyrch a digonol.

I gloi, ceir consensws clir o’r elusennau canser blaenllaw, gan gynnwys Ovarian Cancer Action a Cancer Research UK, nad yw cyflwyno rhaglen sgrinio genedlaethol ar gyfer canser yr ofari yn cael ei argymell, ar sail y dystiolaeth gyfredol sydd ar gael. Nid yw 90 y cant o fenywod yn ymwybodol o bedwar prif symptom canser yr ofari, ond er bod gan fenywod sy’n cael diagnosis ar gam 1 gyfradd oroesi o 90 y cant, ymwybyddiaeth yw’r arf gorau sydd gennym ar hyn o bryd o ran diagnosis a thriniaeth gynnar ar gyfer canser yr ofari.

Yn bendant, argymhellion y Pwyllgor Deisebau, o ran cynnig bod Llywodraeth Cymru yn parhau i weithio gyda meddygon teulu a gweithwyr iechyd proffesiynol eraill i sicrhau profion priodol a diagnosis cynnar, ac yn yr un modd, i wneud mwy i wella ymwybyddiaeth o ganser yr ofari dros gyfnod hir o amser, yw ein hamddiffyniad gorau o ran cynyddu cyfraddau canfod a diagnosis cynnar o ganser yr ofari. Felly, gadewch i ni wneud yn siŵr fod y ddadl heddiw yn tanio’r gwn i gychwyn gwneud hynny.