A gaf i ddiolch i’r Ysgrifennydd Cabinet am y datganiad yma heddiw, sy’n dilyn datganiadau cynt ar y mater yma, wrth gwrs, fel rydym ni i gyd yn gwybod? Yn dilyn cyhoeddiad argymhellion y grŵp llywio ar ddechrau mis Chwefror, fe ofynnais i’r Ysgrifennydd Cabinet i ymateb i’r argymhellion yn weddol gyflym, a’r rheswm am hynny oedd fy mod yn teimlo bod angen sicrwydd ar y sector wrth edrych i’r dyfodol. Wrth ddiolch i’r Ysgrifennydd Cabinet am ddod â’r datganiad ger ein bron heddiw, mae yna dal ambell gwestiwn sydd angen eu hateb.

Yn dilyn trafodaethau cynt, mae’r Ysgrifennydd Cabinet yn ymwybodol fy mod i’n hollol hapus i gefnogi’r syniad o gydweithio rhwng y cyrff yn y sector, ond rwyf i’n bendant yn credu y dylid amddiffyn annibyniaeth y mudiadau yma hefyd. Yn wir, rwyf yn falch i weld bod y grŵp llywio hefyd yn cydnabod pwysigrwydd y pwynt yma. Mae pwynt 3.1 o adroddiad y grŵp llywio yn dweud, yn Saesneg:

‘Because of charity law, governing charters and other statutory requirements, the recommendations will respect the identity, integrity, independence and core purposes of the national institutions’.

Mae adroddiad PricewaterhouseCoopers hefyd yn sôn am y risgiau sy’n gysylltiedig ag uno’r cyrff cenedlaethol yma i greu un corff ar draws y sector. Felly, siomedig oedd darllen yn llythyr yr Ysgrifennydd Cabinet at Justin Albert ar 30 Mawrth y sôn am uno unwaith eto. Yn benodol, wrth sôn am argymhellion y grŵp llywio, meddai’r Ysgrifennydd Cabinet,

‘it is right that we test these opportunities and evaluate their impact before exploring whether a formal merger may be effective.’

Pam y sôn yma am uno ffurfiol drwy’r amser? Mae o yn y datganiad heddiw hefyd. O’m safbwynt i, mae neges y grŵp llywio yn glir, sef bod yna botensial i’r cyrff yma i gydweithio mewn partneriaeth strategol, ond y dylid parchu rhyddid ac annibyniaeth y mudiadau yma ar yr un pryd. A yw’r Ysgrifennydd Cabinet yn deall bod sôn am uno ffurfiol yn creu ansicrwydd ymhlith y staff drwy’r sector a bod angen rhoi'r gorau i ddefnyddio'r term?

Yn nhermau Cadw, mae nifer o adroddiadau wedi sôn am yr angen i symud y corff tu allan i reolaeth uniongyrchol y Llywodraeth—adroddiad yr Athro Terry Stevens, adroddiad PricewaterhouseCoopers, a nawr adroddiad y grŵp llywio. Felly, mi roeddem ni’n siomedig i weld yr Ysgrifennydd Cabinet yn cynnig yn ei lythyr at Justin Albert y dylid edrych at opsiynau eraill—yn ei eiriau ei hun,

‘an internal realignment or Welsh Government Sponsored Body’.

Mae hyn oll yn creu canfyddiad bod y Llywodraeth am reoli cymaint ag y gallan nhw yn ganolog.

Wrth gwrs, mae’n bwysig bod y Llywodraeth yn monitro effeithiolrwydd unrhyw fuddsoddiad yn y sector. Dyna beth fyddai trethdalwyr yn ei ddisgwyl. Ond mae’n bwysig nad yw’r Llywodraeth yn cyfyngu rhyddid ac annibyniaeth y mudiadau cenedlaethol yma, sy’n chwarae rôl unigryw a phwysig ym mywyd y genedl. Ac wrth sôn am fuddsoddiad, nid yw hi’n glir sut y mae’r Ysgrifennydd Cabinet yn gweld y bartneriaeth strategol yma yn gweithio ac os bydd yna adnoddau ariannol ychwanegol yn cael eu darparu ar gyfer delifro’r ystod eang o argymhellion fydd yn rhaid i’r bartneriaeth strategol fynd i’r afael â nhw.

Wrth gloi, a gaf i groesawu argymhelliad 4.8 y grŵp llywio ynghylch creu strategaeth sgiliau ar gyfer y sector diwylliannol, a hefyd gofyn i’r Ysgrifennydd Cabinet beth yw ei weledigaeth ef ynglŷn ag amgueddfeydd lleol fel rhan o’r datganiad yma? Rwyf wedi ymweld â nifer o amgueddfeydd lleol yn ddiweddar, yn cynnwys, yn naturiol, Abertawe, dro ar ôl tro, ond hefyd Dinbych-y-pysgod, ac mae yna gwestiynau yn codi ynglŷn â sut y mae’r sefydliadau hynny yn plethu gyda’r mudiadau cenedlaethol. Byddai diweddariad ar hyn hefyd o fudd. Diolch yn fawr.