6. 6. Dadl Plaid Cymru: Awdurdodau Lleol

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:41 pm ar 3 Mai 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Neil McEvoy Neil McEvoy Plaid Cymru 3:41, 3 Mai 2017

(Cyfieithwyd)

Na wnaf. —i’r Llywodraeth Lafur hon. Yr unig beth y clywn amdano o ochr y Blaid Lafur yw’r toriadau Ceidwadol ofnadwy o Lundain. Digon teg—rwy’n cytuno. Ond beth am sgandalau fel cytundeb tir Llys-faen lle rydych wedi gwastraffu £38 miliwn ar un cytundeb neu werthiant dwy siop ar golled o £1 filiwn i’r trethdalwr?

Mae angen i ni gadw ein strydoedd yn lân yng Nghymru, ond unwaith eto, os edrychwch ar Gaerdydd, beth maent wedi’i wneud? Maent wedi torri gwasanaethau. Rydych yn gweld sbwriel wedi’i wasgaru o amgylch ein prifddinas ac mewn ymgais i gynyddu ailgylchu, maent wedi cau canolfannau ailgylchu. Nawr, mae ychydig o eironi yn hynny: cawsom refferendwm mewn un rhan o Gaerdydd a phleidleisiodd 1,869 o bobl dros ailagor y ganolfan ailgylchu fwyaf poblogaidd yng Nghaerdydd ar Heol Waungron. Roedd pedwar yn erbyn. Felly, o ran ffigurau, roedd 100 y cant, o’i dalgrynnu, eisiau ailagor y ganolfan. Ond cafodd yr holl safbwyntiau hynny eu hanwybyddu’n llwyr gan gyngor Llafur.

Symudwn ymlaen at gyflogau: ceir gwahaniaeth o £22,000 rhwng cyflogau prif weithredwyr cynghorau Plaid Cymru a phrif weithredwyr cynghorau’r Blaid Lafur. Os meddyliaf am fy mhrofiad fel dirprwy arweinydd ar draws y ffordd yn 2008-12, y peth cyntaf a wnaethom oedd rhewi lwfansau cynghorwyr. Aethom ati hefyd i ymosod ar y fiwrocratiaeth anghynhyrchiol a thorri llawer o’r cyflogau dros £100,000 y flwyddyn, ac roeddem yn arbed oddeutu £5 miliwn y flwyddyn ar ôl y broses honno. Yn 2012, beth wnaeth y Blaid Lafur? Daethant â’r haen anferth, drom a drud o reolwyr yn ôl. Daethant â’r holl gyflogau hynny’n ôl, dros £120,000 y flwyddyn, a oedd yn cyfateb i fil cyflogau enfawr a gâi ei dalu gan y gweithwyr ar ben isaf y raddfa oherwydd, unwaith eto, mae Llafur yn dda iawn am greu eironi yng Nghaerdydd: maent yn cyflwyno’r cyflog byw ac yna’n torri oriau’r bobl sy’n cael y cyflogau isaf yn y sefydliad sydd wedyn yn waeth eu byd o ganlyniad.

Gadewch i ni siarad am gynlluniau datblygu lleol yng Nghymru oherwydd, yn syml iawn, nid ydynt yn gweithio. Mae 22 ohonynt, neu fe fydd yna 22 ohonynt ac nid yw’r un ohonynt yn gydgysylltiedig—yr un ohonynt. Os edrychwn ar y cynllun datblygu lleol yng Nghaerdydd, byddwn yn colli bron bob safle maes glas yng ngorllewin y ddinas, os yw’r Blaid Lafur yn cael ei hail-ethol yfory. Byddwn yn colli coetiroedd hynafol, rhywogaethau o anifeiliaid, pryfed ac amffibiaid. Bydd y cyfan yn mynd o dan goncrit, wedi’i roi yno gan ddatblygwyr sy’n gwneud biliynau o bunnoedd o’r rhanbarth hwn.

Mae’r anhrefn traffig sydd gennym eisoes yn rhywbeth i edrych arno. Pan fyddaf yn gadael fy nhŷ, os byddaf yn y swyddfa yn Nhreganna yn y bore, nid wyf yn dal y bws; rwy’n cerdded o’r Tyllgoed i bont Trelái oherwydd ei fod yn gyflymach—rwy’n cerdded yn gyflymach na’r bws ar adegau prysur—ac rwy’n dal bws o bont Trelái i Dreganna, ac mae hynny’n dweud y cyfan, mewn gwirionedd, fod y ffyrdd eisoes yn llawn traffig. Yr hyn y mae’r Blaid Lafur yn ei argymell yng Nghaerdydd yw rhoi 10,000 o geir ychwanegol bob dydd ar ffyrdd gorllewinol y ddinas. Ni fydd unrhyw ffyrdd newydd, nac unrhyw seilwaith, nac unrhyw gynllun ar gyfer buddsoddi mewn trafnidiaeth gyhoeddus—gwallgofrwydd llwyr, y mae Plaid Cymru Caerdydd yn anelu i roi diwedd arno yfory os enillwn yr etholiad, neu efallai pan fyddwn yn ennill yr etholiad, a dechrau diddymu’r cynllun datblygu lleol.

Rydym yn awyddus i ddatrys yr argyfwng tai yng Nghymru. Rydym yn awyddus i ddatrys yr argyfwng tai ar hyd a lled y rhanbarth canolog hwn, ac yng Nghaerdydd, drwy adnewyddu adeiladau gwag—miloedd o adeiladau gwag ar draws Canol De Cymru. Gallwn gyflogi adeiladwyr lleol i wneud hynny a gallem gartrefu pobl yn gyflym iawn. Mae digon o safleoedd tir llwyd i adeiladu arnynt. Yn lle hynny, bydd y gwallgofrwydd hwn a arweinir gan ddatblygwyr—gwallgofrwydd llwyr—yn difetha ein cefn gwlad ac yn creu ‘carmagedon’ ar strydoedd y rhanbarth hwn.

Yfory, bydd y bobl yn pleidleisio ar y materion hyn ar hyd a lled Cymru, ac rwy’n eithaf sicr y bydd y Blaid Lafur yn cael ei hateb ac y bydd pobl dda Cymru yn codi ac yn gwneud yr hyn sydd angen iddynt ei wneud. Diolch yn fawr—diolch.