Diolch i Blaid Cymru am gyflwyno’r ddadl heddiw. Rydym ni, yn UKIP Cymru, yn cytuno â phwyslais cyffredinol cynnig Plaid Cymru. Wrth gwrs, mae gwasanaethau cyhoeddus lleol yn rhan allweddol o les y cyhoedd y maent yn eu gwasanaethu.

Mae toriadau mewn cyllid cyhoeddus bob amser yn destun gofid os ydynt yn bygwth gwasanaethau a chyfleusterau lleol y gwneir defnydd da ohonynt. Yn anffodus, mae realiti gwleidyddiaeth yn golygu bod dadlau’n digwydd yn ddieithriad ymhlith y gwahanol bleidiau ynglŷn â’r rhesymau dros doriadau. Yn draddodiadol yng Nghymru, rydym wedi cael cynghorau a gaiff eu harwain gan y Blaid Lafur sy’n cwyno bod toriadau yn y gyllideb bob amser yn cael eu hachosi gan Lywodraethau Ceidwadol yn San Steffan. Wrth gwrs, pan oedd gennym Lywodraeth Lafur yn San Steffan, roedd yn rhaid iddynt feddwl am esgus gwahanol. Ond mae’r sefyllfa honno’n edrych yn annhebygol o ddigwydd eto, neu am gryn dipyn o amser o leiaf. Ers 1999, mae gennym drydydd chwaraewr yn y gêm o weld bai, sef y Cynulliad, ac yn awr mae gennym Brexit hefyd. Mae’r cyfan yn ddryslyd iawn i’r cyhoedd. Rwy’n credu, o safbwynt y cyhoedd, ei bod yn well anghofio pwy sydd ar fai am doriadau, pan ddaw’r etholiadau i ben o leiaf, a chanolbwyntio ar ddarparu gwasanaethau cyhoeddus o’r safon uchaf posibl.

Gall penderfyniadau cynghorau lleol helpu economïau lleol. Dylai caffael ffafrio cwmnïau lleol. Gall cynghorau helpu gyda materion fel y ddarpariaeth o lefydd parcio a ffioedd parcio hefyd. Mae’r Cynulliad ei hun yn chwaraewr o bwys yma gyda’i bwerau dros ardrethi busnes, ac mae UKIP yn sicr yn ffafrio polisïau sydd o fudd i fusnesau lleol. Mae strydoedd mawr traddodiadol yn rhywbeth y dylem ymladd i’w cadw. Mae tafarndai lleol wedi’u rheoli’n dda yn haeddu unrhyw gymorth y gall cynghorau, a’r Cynulliad, ei gynnig. Rydym yn dal i aros am gyhoeddiad gan Lywodraeth y Cynulliad ar ei hargymhellion ar gyfer cefnogi tafarndai yng Nghymru.

Mae rhai materion diddorol wedi cael eu crybwyll yn y ddadl heddiw. Roedd Neil McEvoy yn siarad yn helaeth am y problemau rydym wedi’u cael yng Nghaerdydd. Nawr, nid wyf am ganolbwyntio’n benodol ar Gaerdydd ei hun, ond pan siaradodd am y penderfyniadau dryslyd ynglŷn ag ailgylchu a wnaed gan y cyngor Llafur, ynghyd â’u penderfyniad i gau dau o’r pedwar safle ailgylchu yng Nghaerdydd, mae’n codi cwestiynau, ond rwyf am ymatal rhag gwneud sylwadau ar y penderfyniad penodol hwnnw, ar wahân i sôn eich bod wedi cael refferendwm lleol ar hynny, ond eich bod wedi anwybyddu’r canlyniad yn llwyr. Mae hyn yn tynnu sylw at safbwynt UKIP Cymru ein bod angen refferenda lleol ag iddynt rym cyfreithiol ar benderfyniadau cynllunio mawr. Yn anffodus, nid wyf yn credu bod Plaid Cymru’n cefnogi’r mesur hwn eto. Efallai y bydd angen i chi feddwl am hynny’n fwy manwl.

Roedd cyfraniad Hefin David yn ddiddorol pan siaradodd am ei rôl ef ar gyngor Caerffili. Nawr, ei benderfyniad ef yw gadael y cyngor; mae’n credu na allwch gyfuno swydd fel Aelod Cynulliad â bod yn gynghorydd. Daeth Neil McEvoy i benderfyniad gwahanol, ac rwy’n meddwl, os wyf fi’n gywir, fod gennym hefyd aelod Ceidwadol, Russell George, sydd, ers iddo gael ei ethol, yn dal i fod yn aelod o gyngor Trefaldwyn. Rwy’n credu ei fod. Felly, yn ei achos ef–mae’n ddrwg gennyf, Cyngor Sir Powys ydyw, onid e–mae’n ymddangos ei bod yn bosibl cyfuno gwahanol rolau. Os trown y clociau’n ôl ychydig flynyddoedd, mae’n ddiddorol fod yna lawer o Aelodau Seneddol, wrth eu hethol i San Steffan, yn parhau’n aelodau o’u cynghorau lleol, a chredid ei bod yn werth cynnal y cyswllt rhwng Llywodraeth genedlaethol a llywodraeth leol ac y dylai cynghorwyr lleol, lle roedd modd, barhau’n aelodau o’r cyngor ar ôl iddynt ddod yn Aelodau Seneddol. Felly, mae’n ddiddorol sut yr ymddengys bod y safbwynt hwnnw wedi newid. Yn y Llywodraeth Lafur ar ôl 1945, rwy’n credu bod gennym Ysgrifennydd Cartref mewn gwirionedd, sef Chuter Ede, a barhaodd i fod yn aelod o’i gyngor lleol.