6. 6. Dadl Plaid Cymru: Awdurdodau Lleol

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:03 pm ar 3 Mai 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Adam Price Adam Price Plaid Cymru 4:03, 3 Mai 2017

(Cyfieithwyd)

Rydym yn ei ddweud yn eithaf clir. Rydym wedi nodi gwelliannau i gyfres gyfan o Filiau. Gwn fod yr Aelod anrhydeddus a minnau wedi ein hethol y llynedd, ond cyflwynodd Plaid Cymru gyfres gyfan o welliannau ar chwe achlysur gwahanol i ddau Fil gwahanol. Cawsant eu nodi yn y gwelliannau i’r Biliau hynny, ac fe bleidleisioch chi yn erbyn. Nid yw fel pe baem wedi gwneud hyn er mwyn chwarae gwleidyddiaeth, iawn? Mewn gwirionedd, aethom ati i geisio deddfu yn y lle hwn ac fe’i gwrthwynebwyd gan eich Llywodraeth chi. [Torri ar draws.] Wel, fe ddywedaf wrthych beth oedd y dadleuon pathetig a roesoch yn ei erbyn. Mewn gwirionedd, ar un o’r achlysuron hynny ar y Bil Rheoleiddio ac Arolygu Gofal Cymdeithasol, dywedodd eich Gweinidog yn eich Llywodraeth hyn:

Ond gadewch i ni fod yn glir ynghylch y cynnig sydd gerbron y Cynulliad Cenedlaethol. Mae’r gwelliant hwn yn galw am waharddiad llwyr—gwaharddiad llwyr—ar y defnydd o gontractau dim oriau... Nid wyf yn credu bod hwnnw’n safbwynt y dylem ei gefnogi.

Dyna beth oeddech yn ei ddweud bryd hynny. Rydych yn dweud rhywbeth gwahanol yn awr yn eich maniffesto Plaid Lafur Prydeinig. Do, fe’i cyflwynwyd gennych ym mis Ionawr 2016 ar ôl ymchwil a ddangosai fod yna anfanteision eithaf clir o ran hawliau gweithwyr. Do, fe gytunoch i ystyried cyfyngu ar y defnydd o gontractau dim oriau, ac ymgynghorwyd ar hynny, ac yn ôl pob tebyg, dyna roedd Ysgrifennydd y Cabinet yn cyfeirio ato’n gynharach—’Rydym yn disgwyl cyhoeddiad ar gyfyngu ar y defnydd’. Wel, mae cyfyngu ar y defnydd o rywbeth sy’n amlwg yn anghywir ym mhob ystyr, o ran y gweithwyr, ond hefyd, fel y clywsom, o ran defnyddwyr gwasanaethau yn ogystal—nid cyfyngu ar y defnydd a wnewch, rydych yn ei wahardd, rydych yn cael gwared arno, rydych yn ei ddileu. Dyna beth y mae pobl yn ei ddisgwyl gan blaid sy’n honni ei bod yn sosialaidd, felly pam na all Ysgrifennydd y Cabinet godi ar ei draed mewn ychydig funudau a dweud mai dyna rydych yn mynd i’w wneud?

A’r ddadl hon a glywsom hefyd: ‘Fe allech fod wedi peryglu’r Bil.’ Wel, mae gennym system ar gyfer ymdrin â hynny—adran 111 o Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006, sy’n caniatáu i Aelod yn y lle hwn, os ceir her gyfreithiol yn y Goruchaf Lys, i gael gwared ar yr adran honno o’r Bil i ganiatáu i’r Bil fynd rhagddo heb beryglu’r Bil cyfan. Mae’n ddadl hollol wag. A chlywsom hefyd y syniad, ‘O, mae diffyg eglurder pa un a allwn wneud unrhyw beth mewn gwirionedd sy’n ymwneud â chyflogaeth, ac felly, gallai godi cwestiynau am y Bil.’ Dyna’r ddadl rydych chi—. Y ddadl a ddefnyddiwch gyda’r Bil undeb llafur yw bod cyflogaeth sector cyhoeddus, mewn gwirionedd, yn faes dilys i’r lle hwn ddeddfu yn ei gylch. Ac am hynny y soniwn, yn sicr, o ran yr hyn sydd gennym yn y cynnig hwn—gwahardd y defnydd o gontractau dim oriau mewn awdurdodau lleol yng Nghymru fan lleiaf. Pam na wnewch chi hynny a rhoi eich egwyddorion ar waith yn ymarferol?