Diolch, Dirprwy Lywydd. Pan agorais y ddadl hon, dywedais fod nod Llywodraeth Cymru o leihau’r ôl troed carbon 80 y cant yn amcan canmoladwy. Ond rwy’n credu bod ffyrdd llawer gwell o gyflawni’r amcan hwn. Mewn dadl flaenorol, siaradodd Huw Irranca-Davies am leihau’r defnydd o ynni fel rhan o’r strategaeth i leihau ein hôl troed carbon. Rwy’n credu bod hon yn ffordd lawer mwy cynaliadwy a chosteffeithiol o gyrraedd nod y Llywodraeth.

Pe bai gan bob tŷ yng Nghymru foeler nwy modern effeithlon iawn, a phe bai gwydr triphlyg yn cael ei osod ym mhob tŷ ac yn lle araeau enfawr o baneli solar yn difetha ein cefn gwlad, eu bod yn cael eu gosod ar bob annedd, byddai’r effaith ar ein defnydd o ynni’n ddramatig. Dylai hyn i gyd gael ei ariannu gan y Llywodraeth ar gyfer pob deiliad tŷ, nid yn unig y rhai sy’n gymwys o dan y cynlluniau budd-daliadau.

Gallai’r sector cyhoeddus chwarae rhan enfawr yn y gostyngiad hwn drwy osod paneli solar ar bob adeilad cyhoeddus, yr amcangyfrifir eu bod yn eu miloedd, os ydym yn cynnwys ysgolion. Dylid annog y cynlluniau micro-hydro llawer mwy effeithlon. Mae pob afon yng Nghymru a llawer o’u his-afonydd yn gallu cynnal y gosodiadau hyn gydag ond ychydig o niwed i’r amgylchedd os o gwbl. Dylem gael ysbrydoliaeth o’r gorffennol pan oedd melinau dŵr yn pweru’r rhan fwyaf o’r chwyldro diwydiannol cyn dyfodiad trydan. Trist oedd clywed yn gynharach mewn dadl arall fod cost y datblygiadau hyn yn mynd i godi’n sylweddol iawn.

Rwyf am ddychwelyd at Fan-moel i orffen fy nghyfraniad i’r ddadl hon. Mae cwestiwn mawr yn codi ynglŷn ag effeithiolrwydd y datblygiad cyfan ym Man-moel pan fo gennym dystiolaeth fod cais cynllunio wedi’i gyflwyno i gyngor Caerffili ar gyfer gosod 32 o generaduron diesel i weithredu wrth gefn yn lle’r tyrbinau gwynt pan fyddant yn methu cynhyrchu’r capasiti trydan sy’n ofynnol i gyflenwi’r grid, neu os yw’n well gennych, fel y disgrifiant yn eu cais, ar gyfer darparu cyfleuster cynhyrchu hyblyg i ddarparu gwasanaethau cydbwyso ynni drwy’r farchnad gapasiti ar gyfer y Grid Cenedlaethol. Mae pob generadur yn 15 metr wrth 2.5 metr ac yn 6 metr o uchder. Nid unedau diesel bach yw’r rhain. Maent yn beiriannau diesel sylweddol. Os ydynt yn rhedeg am 200 awr yn unig, yn ôl yr amcangyfrif, byddant yn defnyddio 1 filiwn litr o ddiesel bob blwyddyn y byddant yn weithredol. Eironi defnyddio’r generaduron diesel hyn yw eu bod yn llai na milltir o’r dref sy’n cael ei chydnabod fel y dref fwyaf llygredig y tu allan i Lundain—Crymlyn. Rwy’n annog Llywodraeth Cymru i newid ei pholisi’n radical, nid o ran amcanion newid yn yr hinsawdd, ond o ran y strategaethau y mae’n eu defnyddio i’w cyflawni.

Rwyf am fynd ar ôl y pwyntiau a wnaeth Rhianon Passmore ynglŷn ag ai siarad gorchest yw’r hyn rwy’n ei wneud yma y prynhawn yma. Wel, y gwir amdani yw nad dyna rwy’n ei wneud—[Torri ar draws.] Nid dyna rwy’n ei wneud. Daeth pobl Man-moel ataf oherwydd na allent gael unrhyw gynrychiolydd lleol arall i roi sylw i’r hyn roeddent yn ei ddweud. Felly, dyna’n union pam rwyf fi yma heddiw.

Mae’n ymddangos bod Simon Thomas wedi methu holl ethos y ddadl hon—nad oes unrhyw amddiffyniad yn erbyn maint neu leoliad datblygiadau o’r fath. Ac mae’n amlwg ac yn eglur nad yw pwynt Huw Irranca am y gymuned leol yn gallu gwneud peth gwahaniaeth i hyn yn wir mewn perthynas â Man-moel. Dywedodd David Melding rywbeth am ddychwelyd at anffurfio cefn gwlad. Wel, dyna’n union yr hyn rwy’n ei ddweud na ddylem ei wneud yn y ddadl hon. Felly, unwaith eto, rwy’n annog Llywodraeth Cymru i newid ei pholisi’n radical, nid o ran amcanion newid yn yr hinsawdd, ond o ran y strategaeth y mae’n eu defnyddio i’w cyflawni.