Part of the debate – Senedd Cymru am 4:35 pm ar 17 Mai 2017.
Diolch i’r Ceidwadwyr am gyflwyno’r cynnig heddiw. Fel y mae’r cynnig yn nodi, mae yna nifer fawr o risgiau y mae plant yn eu hwynebu wrth ddefnyddio’r rhyngrwyd y dyddiau hyn, ac mae llawer ohonynt wedi cael eu hamlinellu yn y gwahanol gyfraniadau heddiw, gan gynnwys seiberfwlio, caethiwed i gamblo, meithrin perthynas rywiol amhriodol, annog hunan-niweidio a hefyd, fel y crybwyllodd Llyr, y problemau iechyd cyffredinol a allai ddatblygu o ganlyniad i bobl ifanc yn treulio gormod o amser ar y rhyngrwyd. Felly, rhaid ystyried yr holl bethau hyn, ac fel y mae’r cyfranwyr wedi cytuno yn gyffredinol heddiw, mae angen i ni gael ymagwedd gydgysylltiedig. Mae’n debyg y bydd angen ymateb cynhwysfawr ac amserol, fel y mae’r NSPCC wedi gofyn amdano. Rwy’n ymwybodol fod ysgolion ac awdurdodau lleol wedi rhoi mesurau ar waith mewn rhai ardaloedd, ac rwy’n siŵr y bydd y Gweinidog yn rhoi rhagor o wybodaeth a’r newyddion diweddaraf i ni ar hynny.
Wrth gwrs, y broblem gyda’r mater hwn yw ei fod yn datblygu’n gyflym, ac mae bygythiadau newydd yn dod i’r amlwg hyd yn oed wrth i wleidyddion fel ni eu trafod. Felly, mae’n anodd cadw rheolaeth ar y cyfan. Ac fel y dywedodd Darren yn ei ddatganiad agoriadol, mae’r plant eu hunain yn aml yn fwy ymwybodol o’r hyn sy’n digwydd ar-lein nag oedolion, fel pobl mewn ysgolion a rhieni.
Mae’r ffocws, bron yn anochel gan Lywodraeth, yn debygol o fod ar gyfraniad yr ysgolion. Er bod hyn i’w groesawu, y broblem yw nad yw bob amser yn mynd i fod yn llwyddiannus oherwydd, wrth gwrs, mae llawer o bobl ifanc nad ydynt yn tueddu i wrando bob amser ar yr hyn a ddywedir wrthynt yn yr ysgol. Felly, ni fydd rhai o’r problemau hyn yn dod i’r amlwg drwy drafod yn yr ysgol ac wrth gwrs, gall rhieni fethu sylwi arnynt. Ond yr hyn roeddwn yn mynd i ganolbwyntio rhywfaint arno oedd rôl rhieni yn y maes hwn. Yn aml, os oes problemau’n codi o’r defnydd o’r rhyngrwyd, mae’n debygol mai rhieni fydd yn sylwi arnynt yn gyntaf, yn hytrach nag ysgolion. Felly, mae’n hanfodol fod gennym rieni sy’n cael eu hannog i dreulio amser gwerthfawr gyda’u plant, megis rhannu amser bwyd, am fod angen iddynt ddeall beth yw ymddygiad normal eu plant cyn eu bod yn gallu sylwi ar unrhyw newidiadau yn eu hymddygiad. Ac yn aml iawn, os oes problemau’n digwydd ar-lein, byddant yn dod yn amlwg i rieni o’r modd y maent yn rhyngweithio â’u plant, ond wrth gwrs, mae angen iddynt gael y berthynas agos honno gyda’u plant i ddechrau.
Felly, er bod yn rhaid i ni edrych ar y math hwn o ymateb cynhwysfawr y mae pawb ohonom wedi bod yn ei drafod heddiw, mae angen i ni ganolbwyntio hefyd ar rôl rhieni, ac efallai fod yna rôl ym mha ymateb bynnag a ddyfeisiwn, neu ba ymateb bynnag y bydd y Llywodraeth yn ei awgrymu ar gyfer addysgu’r rhieni ynglŷn â’r angen am yr amser gwerthfawr gyda’u plant. Diolch.