Part of the debate – Senedd Cymru am 5:57 pm ar 17 Mai 2017.
Amser cyfyngedig iawn sydd gennyf, felly fe ddywedaf hyn yn unig. Rwy’n meddwl bod y Cymoedd—hanes economaidd, hanes gwleidyddol, y Cymoedd, wedi cael ei nodweddu gan ddau fath o ddyfalbarhad, rwy’n credu, dros y 80 mlynedd diwethaf: parhad y problemau sydd wedi bod yno yr holl ffordd yn ôl at yr argyfwng yn y 1920au a’r 1930au a chreu polisi rhanbarthol y DU yn Neddf Ardaloedd Arbennig 1934, a gafodd ei geni yng Nghymoedd de Cymru. Rydym yn dal i siarad am yr un problemau sylfaenol yn y bôn, ond ar ffurf wahanol. Y math arall o ddyfalbarhad yw parhad yr addewidion a wnaed gan wleidyddion—addewidion a wnaed i gael eu torri. Boed hynny’r ddwy fenter ar gyfer y Cymoedd a gawsom yn y 1980au a’r 1990au—a dyma ni, 40 mlynedd yn ddiweddarach, yn siarad am yr un problemau.
Rwy’n dymuno’n dda i Ysgrifennydd y Cabinet gyda’i strategaeth economaidd newydd. Mae angen syniadau economaidd newydd ar Gymru gyfan, gan nad yw’r rhai sydd gennym wedi ein gwasanaethu. Ond rhaid i mi ddweud hyn: rwy’n poeni, gan fod strategaeth yn dilyn strwythur, a’r strwythur yr ydym wedi’i fabwysiadu, y dull dinas-ranbarth, cafodd ei fewnforio gennym yn slafaidd o dros y ffin yn Lloegr. Dyma syniadau’r cyn-Ganghellor, cofiwch—y syniadau economaidd aflwyddiannus. Y problemau economaidd unigryw—a chyfleoedd, ie, oherwydd mae cyfleoedd yno hefyd—na ellir mynd i’r afael â hwy’n llawn, na fyddant yn cael eu didoli, os ydym yn mynd ati’n syml i fewnforio’r syniadau aflwyddiannus sy’n seiliedig ar fodel dinas-ranbarth. Wyddoch chi, nid yw’r syniad hwn fod llanw sy’n codi yn codi pob cwch—economeg o’r brig i lawr i lawr, neu o’r gwaelod i fyny—yn gweithio, ni fydd yn gweithio ar gyfer y Cymoedd. Nid yw wedi gweithio dros 70 mlynedd, a dyna pam y mae angen syniadau newydd go iawn. Yn anffodus, nid oes gennym syniadau newydd ym mholisi’r Llywodraeth.