Fel cadeirydd grŵp Plaid Geidwadol Cymru a'r unig Aelod a etholwyd gyntaf yn 1999, anrhydedd trist yw traddodi’r deyrnged hon.

Pan ddaeth Rhodri yn Brif Weinidog ym mis Chwefror 2000 roedd datganoli yn strwythur digon simsan. Roedd wedi ei gymeradwyo gan yr etholwyr o drwch blewyn yn unig, roedd diffyg arweinyddiaeth bendant ac nid oedd wedi creu Llywodraeth sefydlog. Darparodd Rhodri yr egni a’r weledigaeth yr oedd eu hangen er mwyn i ddatganoli lwyddo yng Nghymru. Roedd yn wrthwynebydd anodd, ac rwy’n meddwl y dylem ni fod yn ddidwyll wrth gydnabod hyn. Ond, fel y dywedwyd am Churchill, roedd unrhyw ddicter fel mellt—yn llachar, yn bendant ac yn mynd heibio’n gyflym.  Er ei fod yn enwog am ei gof grymus, nid oedd yn dal dig gwleidyddol, ac rydym ni i gyd yn gwybod rhinwedd mor brin a haelfrydig yw honno. Hanfod gweledigaeth Rhodri oedd bod yn rhaid i Gymru ddod yn genedl wleidyddol a oedd yn deilwng o’i chyflawniadau diwylliannol a hanesyddol ac a allai eu datblygu ymhellach. Ac mae gan ein holl draddodiadau gwleidyddol mawr ran yn hynny, fel yr oedd ef ei hun yn falch o gydnabod.

Pan ymddiswyddodd Rhodri o fod y Prif Weinidog, roedd datganoli wedi'i ymgorffori yn gyfansoddiadol ac ar fin ennill mwyafrif o ddwy ran o dair mewn refferendwm ar bwerau deddfu sylfaenol. Bydd gwasanaeth Rhodri i'r genedl Gymreig yn cael ei weld fel y pwysicaf yn ei genhedlaeth ef o wleidyddion. Ac roedd yn wasanaeth a gafodd ei gefnogi a'i gynnal gan briodas hir a dedwydd. Rwy'n estyn fy nghydymdeimlad dwysaf a chydymdeimlad fy nghyd-Aelodau i Julie a'r teulu i gyd.