Rwy’n ddiolchgar i chi i gyd am y cyfraniadau nodedig a diffuant, ac rwy’n arbennig o ddiolchgar i Julie a’r teulu am rannu y teyrngedau yma gyda ni. Nid oes, ac ni fydd, tebyg i Rhodri Morgan yn y Senedd hon. Rydych chi eisoes i gyd wedi crybwyll ei hiwmor, ei ffraethineb, ei wybodaeth eang a manwl a’i ddeallusrwydd dihafal, ynghyd â grym ei fynegiant. I’r rhai ohonom sydd wedi gwasanaethu yma ers 1999, ni fyddwn ni’n anghofio chwaith ei ddewrder a’i feiddgarwch wrth greu ac arwain Llywodraeth Cymru. Fe dorrodd Rhodri ei gwys ei hun, a hynny bob amser er mwyn gwneud yr hyn yr oedd e’n gredu oedd orau i’r genedl hon.

Fel clywom ni, gwynfyd Rhodri oedd llecyn bach o Geredigion—Mwnt. Yn ystod yr haf, roedd adroddiadau’n cyrraedd yr Aelodau Cynulliad lleol—yr Aelod Cynulliad lleol—fod Prif Weinidog Cymru ar y traeth ym Mwnt yn ei siorts, neu i’w weld yn darllen papur newydd ar y creigiau ger y môr neu’n nofio gyda’r dolffiniaid a oedd wedi crwydro unwaith eto i chwarae yn y dyfroedd bas. Yn ei garafán ar ffarm Blaenwaun, fe gafodd Rhodri y llonydd a’r amser i fyfyrio, i adnewyddu ei nerth ac i ymlacio yng nghwmni ei deulu agosaf.

Rhodri Morgan was a polymath—his knowledge and memory were immense. This was the man who, in unveiling Colin Jackson’s portrait in the Assembly, could recite the athlete’s major race times to the hundredths of a second. He was full of the unexpected. He completely floored me, as his rural affairs Minister, when he asked me, across the Cabinet table, for an update on how I intended to deal with an invasion of salmon-eating jellyfish. He led us from our heart here in this Chamber. He respected us all, and took an interest in us all and in all the communities we represented. Rhodri was a man who led his country with passion and realism, and he swam quietly with the dolphins.

Let us remember Rhodri and stand in respect of all he achieved for his nation and in sympathy with Julie and the family.