Part of the debate – Senedd Cymru am 4:04 pm ar 24 Mai 2017.
Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. Fel rydych chi wedi cyfeirio eisoes, rwy’n falch o sefyll yma ac yn symud y gwelliannau yn enw Rhun ap Iorwerth.
Mae Plaid Cymru yn credu y dylid dileu’r tollau ar bontydd Hafren, ac rydym wedi bod yn dweud hynny ers blynyddoedd maith, a sicrhau datganoli’r pwerau i alluogi’r pontydd hyn i gael eu rheoli gan y Cynulliad yma. Wedi’r cwbl, dyma sbardun o £100 miliwn i economi Cymru, ac rydym ni eisiau rheolaeth dros y mater hefyd. Mae tollau ar bontydd eraill eisoes wedi’u dileu. Rydym ni’n gwybod am bont dros yr afon Humber yn Lloegr, ac roedd yna gryn gost ynghylch hynny. Mae’r tollau ar bont Ynys Skye yn yr Alban hefyd wedi eu dileu, ac mae pontydd mwy diweddar sydd yn sefyll yn uchel dros yr afon, megis pont Llansawel—Briton Ferry—yn fy rhanbarth i, nid oes yna ddim tollau ar y bont yna. Nid fy mod i’n awgrymu bod angen tollau ar y bont yna chwaith, ond y ffaith ydy bod yna rai pontydd efo M4 yn mynd drostyn nhw sydd efo tollau, a rhai pontydd eraill sydd heb dollau arnyn nhw. Dros y blynyddoedd, yn ôl at bontydd Hafren, rydym ni wedi talu drosodd a throsodd fel trethdalwyr a defnyddwyr y pontydd yma o dan hen gytundeb PFI pontydd Hafren. Dyna anghyfiawnder sydd yn dal i frifo nifer o bobl.
Tra ein bod ni’n sôn am hyn, mae un o’m gwelliannau ni hefyd yn galw ar Lywodraeth Cymru i ymgyrchu ac i ymgynghori efo cyngor sir Benfro i ddileu’r tollau ar bont Cleddau yn ogystal. Rŷm ni’n cael gwared ar un lot o dollau, man y man i ni fynd ar rôl a dileu y tollau ar bont Cleddau hefyd. Mae’r un dadleuon yn bodoli dros sbarduno a rhoi hwb economaidd i’r ardal yna hefyd sy’n deillio o ddileu tollau. Mae hynny i gyd yn wir am lannau’r Cleddau hefyd, yn ogystal â de Cymru o ddileu y tollau o bontydd Hafren.
Ond, wrth gwrs, yn ogystal â dileu tollau, mae angen buddsoddi mewn isadeiledd i roi hwb sylweddol i’n heconomi a chreu swyddi i’n pobl ifanc. Dyna sail ein gwelliannau sy’n galw am drydaneiddio prif linell rheilffordd de Cymru o Lundain i Abertawe ar fyrder. Rydw i wedi bod yn sefyll yn fan hyn yn sôn am hyn ers dros 10 mlynedd bellach. Yn ogystal, mae angen trydaneiddio rheilffyrdd Cymoedd y de a rheilffordd arfordir y gogledd. Rydym ni’n dal i aros, a dyna sail un arall o’n gwelliannau ni. Buaswn i’n falch petai pobl yn cefnogi’r rheini hefyd.
Yn olaf, dal i aros ydym ni hefyd i Lywodraeth y Deyrnas Unedig i wneud penderfyniad cadarnhaol o blaid ariannu morlyn llanw bae Abertawe. Mae’r dadleuon wedi eu hennill, mae pob plaid yn fan hyn yn cefnogi y syniad arloesol yma, beth am benderfyniad cadarnhaol i hybu economi Cymru? Diolch yn fawr.