Fel pawb arall sydd wedi siarad yn y ddadl y prynhawn yma, rwy’n cefnogi egwyddorion Sandford yn gryf, er fy mod yn derbyn y pwynt a wnaeth Ysgrifennydd y Cabinet yn ei haraith bod yn rhaid i’r rhannau prydferth hyn o'n cefn gwlad fod yn lleoedd ffyniannus a lleoedd i fyw ynddynt, ac yn anochel fe fydd gwrthdaro rhwng polisïau a gwrthdaro rhwng buddiannau, y mae'n rhaid eu cysoni rhywsut. Rwy’n credu, fel y mae David Melding ac eraill a’i dilynodd, a fy nghydweithiwr David Rowlands, wedi ei ddweud: beth yw'r pwynt o ddynodi ardaloedd fel rhai o harddwch naturiol eithriadol neu fel parciau cenedlaethol, os nad i roi blaenoriaeth i'r egwyddor o gadwraeth? Dyna'r egwyddor sylfaenol sy'n sail i gyflwyno’r ddeddfwriaeth gychwynnol, gyda chefnogaeth pob plaid, sydd wedi cael ei gynnal hyd yn oed hyd heddiw. Ond hoffwn innau hefyd—yn dilyn Huw Irranca-Davies—longyfarch Dafydd Elis-Thomas a'i weithgor ar gynhyrchu’r adroddiad ardderchog hwn, sydd, yr wyf yn credu, yn rhoi golwg gytbwys i ni ar y ffordd ymlaen.

Hoffwn gyfeirio at un neu ddau o'r darpariaethau y mae'n sôn amdanynt yn ei adroddiad, yn arbennig ar dudalen 8, lle mae'n cyfeirio at reoli adnoddau naturiol yn gynaliadwy a'r angen i adlewyrchu dealltwriaeth eang o bwysigrwydd y meysydd hyn a'u hecosystemau, ac y mae angen rhoi mwy o bwys iddynt wrth wneud penderfyniadau. Ac yna, unwaith eto, ar dudalen 17:

yr angen am well integreiddio polisïau a mwy o ddealltwriaeth o sut y gall tirweddau dynodedig ymgysylltu'n gadarnhaol yn yr agenda, yn enwedig ynglŷn â datblygu cynlluniau rheoli tir cynaliadwy wedi’u teilwra i ardal i gymryd lle neu ategu taliadau amaeth-amgylchedd presennol, gan gynnwys gweithio gyda chlystyrau o reolwyr tir.

Nawr, mae dau fater yr wyf eisiau cyfeirio atynt, yn fyr, yn ystod yr araith hon, yn dilyn yr egwyddorion cyffredinol hynny. Rydym wedi cael y dadleuon hyn yn y Cynulliad o'r blaen, yn enwedig ynglŷn ag ymyrraeth peilonau a melinau gwynt mewn tirweddau parciau cenedlaethol ac ardaloedd o harddwch naturiol eithriadol a chefn gwlad yn gyffredinol. Credaf y dylem gael ymdeimlad o gymesuredd yma, er nad wyf yn rhannu brwdfrydedd mwyafrif Aelodau’r Cynulliad hwn am y rhan fwyaf o'r mesurau gwyrdd sydd wedi eu cyflwyno yn ystod y blynyddoedd diwethaf. Nid wyf eisiau mynd i ddadl ar egwyddorion cyffredinol hynny, ond byddaf ond yn dweud bod yn rhaid i'r cyfraniad i orchfygu cynhesu byd-eang—os yw hynny'n bosibl—y gellir ei wneud gan felinau gwynt yn yr ardaloedd hyn fod mor ddibwys fel, os oes gennych ymdeimlad o gymesuredd, yn sicr, i'w gwneud yn ofynnol i osod buddiannau cadwraeth cyn buddiannau polisi amgylcheddol. Oherwydd gan gadw mewn cof yr hyn sy'n digwydd yng ngweddill y byd, gydag India a Tsieina rhyngddynt yn adeiladu 800 gorsaf ynni glo newydd arall, beth yw diben halogi ein mannau gwyllt yng Nghymru er mwyn gwneud cyfraniad mor fychan at leihau allyriadau carbon deuocsid fel na all gael unrhyw effaith ymarferol ar yr hinsawdd o gwbl? Felly, byddwn yn gwneud ple yn yr achos hwn, hyd yn oed ar gyfer y rhai sydd â golwg gwahanol iawn i mi ar gynhesu byd-eang o waith dyn, i wneud eithriad i'r ymagwedd gyffredinol er mwyn diogelu ein hardaloedd gwyllt yn y canolbarth, y gogledd a’r gorllewin yn arbennig.

Mae’r ail bwynt yr wyf eisiau ei wneud yn un yr wyf yn gobeithio y byddwn yn dychwelyd ato maes o law, sef dad-ddofi bryniau Cymru, yn dilyn ymlaen o gyfarwyddebau cynefinoedd yr UE, ac o ganlyniad iddynt yr ydym wedi gweld cynnydd trychinebus yn y rhan fwyaf o ysglyfaethwyr ac, felly, dirywiadau weithiau tuag at ddiflaniad llawer o rywogaethau ysglyfaeth agored i niwed. Credaf fod gadael yr UE yn rhoi cyfle i ni, gan fod yr amgylchedd yn amlwg yn un o'r materion datganoledig ac yn rhoi pŵer i ni yn y Cynulliad hwn, i gymryd ymagwedd wahanol iawn i'r un sydd wedi ei mabwysiadu hyd yma. Rydym wedi gweld cynnydd mewn gweiriau bras ac annymunol yn bla o drogod, ac o ganlyniad i rug aeddfed heb ei losgi, sydd hefyd yn dod yn bla o chwilod y grug. Mae rhedyn sydd allan o reolaeth wedi creu tirluniau diffrwyth sy'n anniogel i ymwelwyr a cherddwyr, a hefyd yn fectorau clefyd Lyme. Felly, rwy’n credu bod yn rhaid i ni ailystyried y ffordd yr ydym yn edrych ar yr ardaloedd hyn o gefn gwlad. Mae'n rhaid i ni sicrhau, fel y mae Ysgrifennydd y Cabinet wedi ei ddweud, eu bod yn parhau i fod yn amgylcheddau sy’n ffynnu lle mae pobl yn gweithio yn ogystal â byw ac, yn arbennig, yn ymweld â nhw. Felly, rwyf yn credu bod mwy o wrthdaro arwynebol rhwng y gwahanol elfennau hyn o bolisi nag sy’n bodoli mewn gwirionedd os ydym yn defnyddio ymdeimlad priodol o gymesuredd tuag atynt. Ond yr elfen allweddol yw rhoi'r cymorth cyffredinol i egwyddor Sandford y mae ei angen arni.