5. 5. Dadl y Ceidwadwyr Cymreig: Anghenion Tai o ran y Dyfodol

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:15 pm ar 7 Mehefin 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Gareth Bennett Gareth Bennett UKIP 3:15, 7 Mehefin 2017

(Cyfieithwyd)

Diolch, Gadeirydd, a diolch i’r Ceidwadwyr am gyflwyno’r ddadl heddiw ar fater tra phwysig tai fforddiadwy, ac yn arbennig tai fforddiadwy ar gyfer pobl ifanc. Mae yna amryw o ffyrdd gwahanol y gallwn roi camau ar waith i helpu pobl ifanc i gamu ar yr ysgol dai, ac mae rhai ohonynt wedi cael eu profi gan y Llywodraeth yma ym Mae Caerdydd, ond mae problemau’n parhau. Y broblem fawr a nodwyd gan siaradwyr eraill heddiw yw bod chwyddiant prisiau tai yn fwy na chodiadau cyflog. Felly, mae prisiau tai, hyd yn oed yng Nghymoedd de Cymru, a oedd yn enwog am eu prisiau tai cymharol isel ychydig flynyddoedd yn ôl, bellach y tu hwnt i gyrraedd llawer o bobl ifanc.

Mae’n ymddangos bod yr adeilad newydd cyfartalog yng nghymoedd y Rhondda a Chwm Cynon oddeutu £160,000 ar hyn o bryd. Mae cyflogau cyfartalog pobl ifanc, yn ôl pob tebyg, rhwng tua £15,000, sef lefel yr isafswm cyflog yn fras, ac £20,000. Felly, fel y nodwyd yn awr—rwy’n credu bod Jenny wedi’i grybwyll hefyd—y broblem anferth yw symud o’r lefelau cyflog hynny i’r math o arian sydd ei angen i gamu ar yr ysgol dai. Mae gennych ddwy broblem: un yw cynilo ar gyfer y blaendal a’r llall yw cael morgais ar gyflog cymharol isel. Felly, i lawer o bobl ifanc, mae adeiladau newydd bellach ymhell y tu hwnt i’w hystod pris. Gellir prynu hen dai teras yn y Cymoedd mewn rhai lleoedd am oddeutu £60,000 o hyd. Ond nid yw Cymorth i Brynu ond yn berthnasol i adeiladau newydd. Felly, rwy’n meddwl tybed: a ddylid estyn y ddarpariaeth hon mewn rhyw ffordd neu a ddylid cael cynllun tebyg sy’n berthnasol i hen dai i helpu pobl ifanc i gamu ar yr ysgol dai drwy symud i hen dai—tai cymharol hen?

Mae gennym gynlluniau Llywodraeth ar hyn o bryd, ac un ohonynt yw rhentu i brynu. Rwyf wedi cael trafferth dod o hyd i lawer o wybodaeth am hyn, a chrybwyllodd Hannah Blythyn y mater yn ddiweddar yn y Siambr fod gwybodaeth ar Cymorth i Brynu a rhentu i brynu yn aml yn anodd cael gafael arni. Yn syml iawn, nid yw llawer o bobl yn gwybod am rentu i brynu yn fy mhrofiad i, ac nid oes llawer o wybodaeth ar wefan y Llywodraeth ei hun am y cynllun hwn. Felly, a oes unrhyw beth yn cael ei wneud i roi cyhoeddusrwydd gwell i’r cynlluniau hyn?

Mae un o welliannau Plaid Cymru yn ymdrin â ffioedd asiantaethau gosod tai, sydd hefyd yn broblem i bobl ifanc, fel y mae eu gwelliant yn cydnabod. Rydym wedi bod eisiau gwahardd ffioedd asiantaethau gosod tai diangen yn y gorffennol hefyd. Nawr, mae’r Gweinidog wedi awgrymu yn ddiweddar, rwy’n credu, y byddai’n ystyried cefnogi Bil Aelod preifat ar y pwnc hwn, ac rwy’n credu ei fod hefyd wedi dweud ei fod yn edrych ar y dystiolaeth o’r Alban, lle maent wedi cyflwyno gwaharddiad ar ffioedd asiantaethau gosod tai. Roedd pryderon y gallai hynny wthio rhenti i fyny, wrth i landlordiaid ac asiantaethau geisio adennill y ffioedd a gollir drwy godi rhenti, ond nid wyf yn siŵr a oedd unrhyw dystiolaeth i awgrymu bod hynny’n digwydd. Felly, rwy’n meddwl tybed: a yw’r Gweinidog wedi cael amser i asesu’r sefyllfa sy’n bodoli yn yr Alban bellach, a beth yw ei safbwynt yn awr ar y sefyllfa sy’n ymwneud â ffioedd asiantaethau gosod tai? Diolch.