Diolch, Cadeirydd, a chynigiaf y cynnig yn enw Plaid Cymru, ac atgoffa ein hunain y byddwn yn gwneud penderfyniad arwyddocaol iawn yfory—pob un ohonom—ynglŷn â sut rydym yn mynd i drafod ffordd o adael yr Undeb Ewropeaidd gan ddiogelu buddiannau Cymru. Mae ffocws y ddadl y prynhawn yma ar sut y gwnawn hynny, gan edrych ar ôl amaethyddiaeth a’n heconomïau gwledig yng Nghymru. Oherwydd, o holl ddiwydiannau Cymru, amaethyddiaeth sy’n wynebu’r ansicrwydd mwyaf yn dilyn y penderfyniad i adael yr Undeb Ewropeaidd. Heb y cytundeb masnach cywir, y fframwaith rheoleiddio cywir a’r cymorth cywir, bydd y canlyniadau i’n diwydiant amaethyddol a’r economi wledig yn ehangach yn drychinebus.

Nid ydym ond yn defnyddio oddeutu 5 y cant o’n cig coch yma yng Nghymru. Mae tua 93 y cant o’n cig yn cael ei allforio i’r UE, sy’n cynnwys gweddill y DU, ond mae’n bwysig fod unrhyw gytundeb masnach a drafodir gan Lywodraeth y DU yn cadw ac yn sicrhau parhad ein cyfundrefnau cig oen y glaswelltir a’r ucheldir a chig eidion a llaeth. Gallai cytundeb masnach gyda Seland Newydd, er enghraifft, arwain at drawsleoli holl gwota cig oen cyfredol Seland Newydd i’w fewnforio i’r DU ar ôl iddi adael yr UE. Gallai hynny olygu bod 0.25 miliwn tunnell o gig oen, sydd wedi’i wasgaru ar hyn o bryd ar draws yr UE yn ei gyfanrwydd, yn dod yn uniongyrchol i’r DU. Yn ôl Hybu Cig Cymru, gallai senario lle mae’r DU yn masnachu gyda’r UE o dan reolau Sefydliad Masnach y Byd—y senario ‘dim cytundeb’—olygu tariffau o 84 y cant ar garcasau gwartheg, 46 y cant ar garcasau cig oen, a 61 y cant ar doriadau cig oen. Felly, byddai ‘dim cytundeb’ yn gytundeb gwael i amaethyddiaeth yng Nghymru a chymunedau gwledig Cymru.