Hoffwn i, fel Cadeirydd y Pwyllgor Cyllid, jest groesawu’r adroddiad gan yr Ysgrifennydd Cabinet, a jest dweud ychydig o bethau y mae’r Pwyllgor Cyllid yn ei wneud sydd yn cyd-fynd, gobeithio, gyda bwriadau y Llywodraeth, ac wrth gwrs sy’n rhoi hefyd bersbectif o graffu ar waith y Llywodraeth.

A gaf i ddweud ar y cychwyn fy mod innau am ddweud pa mor ddarllenadwy yw’r fframwaith yma, ac nid jest y rhagair, mae’n rhaid dweud—mae’r gweddill yn rhydd o beth o’r iaith astrus rŷm ni’n ei chael gan Lywodraeth o bryd i’w gilydd? Ac mae hynny yn bwynt pwysig oherwydd mae nifer fawr o bobl yng Nghymru o hyd heb fod yn llwyr ymwybodol am y datganoli trethi sy’n digwydd, ac yn sicr ddim yn ymwybodol iawn o ddatganoli treth incwm. Byddai refferendwm, wrth gwrs, wedi creu y wybodaeth yna. Rydw i’n falch bod dim refferendwm i gael, ond rwyf i hefyd yn meddwl bod job o waith gyda ni i gyd i hysbysebu pobl ynglŷn â hyn, a byddwn i’n licio clywed, efallai, jest ychydig mwy gan y Llywodraeth ynglŷn â beth maen nhw’n ei wneud i hyrwyddo’r fframwaith nawr, ac er mwyn lledaenu’r neges ynglŷn â datganoli trethi. Mae hefyd i’w groesawu y ffaith bod gyda ni, yn y fframwaith, bwrpas ac amcan clir i drethi yng Nghymru; egwyddorion sydd wedi eu gosod yn glir iawn. Mae modd anghytuno â nhw—nid ydw i’n digwydd gwneud, ond mae modd anghytuno â nhw—ond o leiaf rydych chi’n gwybod i ba bwrpas mae’r Llywodraeth yn trethu, ac mae hynny’n wahanol iawn i Lywodraethau eraill, gan gynnwys Llywodraethau eraill yr ynysoedd hyn.

Nawr, mae’r Pwyllgor Cyllid eisoes wedi dangos ymrwymiad i graffu ar bolisïau treth a’r datganoli pellach sy’n mynd i ddigwydd, ac rydw i’n credu ein bod ni eisoes wedi gweld ffrwyth y gwaith yna gyda’r ddau Fil roedd yr Ysgrifennydd Cabinet yn sôn amdanyn nhw, a bod y gwaith mae’r Pwyllgor Cyllid wedi ei wneud yn craffu ar y ddau Fil, er enghraifft yn arwain at yr ymrwymiad i roi cynllun cymunedau ar wyneb deddfwriaeth y Bil tirlenwi, yn dangos bod gwaith yn fan hyn i’w wneud ar y cyd rhwng y Llywodraeth a’r Cynulliad. Ac mae gyda ni fel pwyllgor hefyd ddiddordeb mawr wrth weld sefydlu Awdurdod Cyllid Cymru, ac yn ogystal â chynnal y gwrandawiad cyn penodi gyda’r ymgeisydd ar gyfer bod yn gadeirydd yr awdurdod, byddwn ni am barhau â’r gwaith o graffu ar baratoadau sefydlu’r awdurdod, yn enwedig yn eu maes digidol nhw, cyn eu bod nhw’n cychwyn ar eu swyddogaethau llawn fis Ebrill nesaf.

Rydw i’n credu ei bod hefyd yn bwysig i atgoffa Aelodau Cynulliad fod yna newid yn mynd i gael ei gynnig yr wythnos nesaf i’n Rheolau Sefydlog ni er mwyn gwneud yn siŵr bod yna Reolau Sefydlog newydd a phrotocol wedi eu cytuno gyda'r Pwyllgor Cyllid a’r Llywodraeth yn eu lle er mwyn sicrhau bod gyda ni yn y Cynulliad yr arfau digonol i graffu ar y Llywodraeth wrth iddyn nhw gyflwyno y trethi hyn, a’r awgrym diddorol iawn a gawsom ni heddiw gan yr Ysgrifennydd Cabinet o ddadl ar drethi newydd yn ogystal, ac fe fydd diddordeb gyda phawb i edrych ar hynny. Jest yn y cyd-destun hwnnw, os caf i ofyn i’r Ysgrifennydd Cabinet: gan fod y Pwyllgor Cyllid, fel mae’n gwybod eisoes, yn chwilio i mewn i’r posibiliad o adeiladu ar y Rheolau Sefydlog newydd i symud tuag at fframwaith seneddol sy’n cyd-fynd â fframwaith cyllidol gan y Llywodraeth, a oes gyda fe unrhyw waith ar y gweill i edrych ar brosesau megis Deddf cyllid neu brosesau eraill? Achos, ar hyn o bryd, rydym ni eisiau gweld pa ffordd mae’r Senedd yn cael ei chryfhau yn hynny o beth.

Rydw i’n croesawu’r ffaith bod y fframwaith yn sôn am drethi eraill. Mae’n bwysig cofio bod y treth gyngor a threthi annomestig yr un mor bwysig i nifer o bobl a’r trethi sydd eisoes wedi cael eu datganoli, fel petai, ac yn y cyd-destun hwnnw, hefyd, mae yna baragraff pwysig iawn yn y fframwaith—paragraff 49, rydw i’n meddwl—sy’n sôn am sut bydd y Llywodraeth yn cyhoeddi data ac yn casglu data wrth fynd ymlaen. Mae’r Pwyllgor Cyllid yn ymweld â’r Alban yr wythnos yma, a dydd Iau, byddwn ni’n gobeithio cynnal trafodaethau gyda Chomisiwn Cyllidol yr Alban. Nawr, rydw i’n gwybod nad yw’r Llywodraeth eto am sefydlu comisiwn fel yna, ond fe soniodd yr Ysgrifennydd Cabinet am y gwaith bydd Prifysgol Bangor yn ei wneud, a byddwn ni hefyd yn licio gwybod ym mha ffordd mae’r Llywodraeth yn mynd i gyhoeddi’r wybodaeth yma a gwneud yn siŵr bod gennym ni fel Aelodau Cynulliad, ond hefyd y cyhoedd, y data mwyaf diweddar a’r wybodaeth fwyaf diweddar er mwyn gwneud yn siŵr bod y penderfyniadau sy’n cael eu gwneud yn enw Llywodraeth Cymru, ac yn enw pobl Cymru, felly, yn rhai cywir ac ar sail tystiolaeth gadarn iawn.

Mae’r datganiad yma i’w groesawu, ac mae’r fframwaith i’w groesawu, ac rwy’n edrych ymlaen—ac mae’n siŵr bod holl aelodau’r Pwyllgor Cyllid yn edrych ymlaen—at graffu yn fwy manwl ar y wybodaeth yma, ond hefyd i gydweithio gyda’r Llywodraeth i wneud yn siŵr bod gyda ni’r systemau gorau yn eu lle yn seneddol er mwyn y pwerau trethu newydd yma.