Part of the debate – Senedd Cymru am 4:14 pm ar 13 Mehefin 2017.
Hoffwn ddiolch i David Melding am ei gyfraniad. Os bydd fy nyddiadur yn caniatáu, byddwn i’n falch iawn o dderbyn y gwahoddiad ym mis Gorffennaf.
Mae rhyw 1,000 o bobl yng Nghymru wedi’u cyflogi mewn siopau llyfrau a chyhoeddwyr. Mae hyn yn nifer sylweddol, ond, fel y dywedais yn gynharach, mae'n fwy arwyddocaol i rai o'r cymunedau gwledig hynny sy’n wirioneddol ddibynnu ar ganol tref neu stryd fawr fywiog, ac wedi’i seilio, yn ei dro, ar economi fywiog ac amrywiol. Mae siopau llyfrau yn hynod o bwysig. Rwy'n mynd i leoedd fel y Gelli Gandryll, neu, yn wir, i drefi yn nes at fy nghartref, megis yr Wyddgrug, ac mae’r siopau llyfrau annibynnol hynny yn gwbl hanfodol i ychwanegu gwerth at y cynnig diwylliannol a manwerthu sydd yng nghanol trefi. Mae'r adolygiad yn gwneud argymhellion sy'n canolbwyntio'n bennaf ar beth y gall Cyngor Llyfrau Cymru ei wneud i gefnogi'r sector cyhoeddi a siopau llyfrau annibynnol i ymateb i’r her a geir yn sgil bygythiad cyfanwerthu, ond hefyd i fod yn fwy arloesol ac yn fwy penodol o ran yr arlwy. Nid yw’n ymwneud dim ond â defnyddio’r dull sefydledig o arallgyfeirio yr hyn yr ydych yn ei gynnig, er y gall hynny fod yn llwyddiannus. Unwaith eto, mewn rhai trefi, mae gan rai siopau llyfrau annibynnol gaffis, a gall hynny weithio mewn rhai ardaloedd, ond mae'n mynd y tu hwnt i hynny; mae'n ymwneud â hyrwyddo arloesedd o ran sut yr ydych yn cynnig gwasanaeth sy'n bwrpasol ac yn wirioneddol annibynnol. Wrth i ni edrych, ar draws y Llywodraeth, ar wedd a natur newidiol yr amgylchedd gwaith a newidiadau o ran manwerthu a'r stryd fawr, rwy’n credu ei bod yn bwysig i ni gefnogi—nid yn unig trwy Cyngor Llyfrau Cymru, ond hefyd trwy sefydliadau a chyrff eraill, megis Busnes Cymru—siopau llyfrau annibynnol lleol i ffynnu, nid yn unig yn ystod y dydd, ond gyda’r nos hefyd o bosibl. Ar hyn o bryd, rydym yn ceisio annog yr economi nos ar ein stryd fawr, ac rwy'n credu y gall siopau llyfrau, yn ogystal â manwerthwyr eraill, gynnig cyfle unigryw i bobl ddod at ei gilydd gyda’r nos, i ddysgu ac i brynu. Cafodd hyn ei sefydlu yn yr Unol Daleithiau flynyddoedd lawer iawn yn ôl, ond fe’i sbardunwyd i raddau helaeth gan y cwmnïau amlryngwladol a oedd yn cynnig siop goffi ym mhob un o'u siopau llyfrau enfawr, ond, diolch i’r drefn, ymatebodd siopau llyfrau annibynnol lleol yn yr Unol Daleithiau, gwnaethant gystadlu, ac, o ganlyniad i hyn, mae llawer yn ffynnu. Hoffwn i weld yr un peth yn digwydd yng Nghymru.