Mae adroddiad diweddar Ymddiriedolaeth Hepatitis C, ‘Hepatitis C in Wales: Perspectives, challenges & solutions ‘, yn gorffen gyda nifer o argymhellion allweddol ar gyfer gweithredu, fel a ganlyn: cynnwys ymrwymiad i ddileu hepatitis C fel problem ddifrifol o ran iechyd y cyhoedd... ym Mil Iechyd y Cyhoedd Llywodraeth Cymru sydd ar y ffordd.

Cynnal ymgyrch ymwybyddiaeth y cyhoedd gyda’r nod o fynd i’r afael â stigma ynghylch hepatitis C ac annog unigolion i gael profion.

Parhau’r ymrwymiad yn hirdymor i brotocol triniaeth hepatitis C llwyddiannus ar gyfer Cymru gyfan, sy’n sicrhau mynediad cyfartal at driniaethau newydd hynod o effeithiol ar gyfer nifer cynyddol o bobl.

Cynyddu nifer y gwasanaethau triniaeth yn y gymuned... i sicrhau mynediad at driniaeth ar gyfer grwpiau sy’n draddodiadol yn ei chael yn anodd cael mynediad at wasanaethau.

Gweithredu dull optio allan llawn ar gyfer profion feirysau a gludir yn y gwaed mewn gwasanaethau camddefnyddio sylweddau, fel y nodir yn Gweithio Gyda’n Gilydd i Leihau Niwed: Cynllun Gweithredu Llywodraeth Cymru ar Gamddefnyddio Cyffuriau 2016-2018.

A

Defnyddio cyfleoedd, megis diwrnodau addysg orfodol i feddygon teulu er mwyn darparu hyfforddiant ar feirysau a gludir yn y gwaed i weithwyr proffesiynol gofal sylfaenol allweddol.

Mae cymeradwyo triniaethau cyffuriau newydd gan Grŵp Strategaeth Feddyginiaethau Cymru NICE yn golygu bod dileu hepatitis C fel problem ddifrifol o ran iechyd y cyhoedd yng Nghymru bellach yn nod cwbl gyraeddadwy. I achub ar y cyfle newydd hwn, mae’n rhaid i ni ddod o hyd i’r 50 y cant o bobl nad ydynt wedi cael diagnosis ar hyn o bryd drwy ehangu mynediad at brofion ac ymchwilio ymhellach pa grwpiau y gellir eu sgrinio’n gosteffeithiol. Trwy gynyddu cyfraddau diagnosis, byddwn yn gallu trin a gwella mwy o bobl. Gyda thriniaethau newydd effeithiol a hygyrch ar gael bellach i bawb sydd eu hangen, mae’n haws nag erioed i drin a gwella cleifion, sy’n cynnig cyfle gwych i ddileu hepatitis C yng Nghymru.

Y camau allweddol y mae’r Ymddiriedolaeth Hepatitis C yn credu y byddant yn helpu i ysgogi cynnydd yn hyn o beth, gan adlewyrchu’r hyn a ddywedais yn gynharach, yw cynyddu lefel y profion a gynhelir mewn gofal sylfaenol, gofal cyn geni a fferyllfeydd er mwyn dod o hyd i’r rhai sydd heb gael diagnosis; gweithredu strategaeth i ailymgysylltu â chleifion sydd wedi cael canlyniad positif i brawf hepatitis C ond sydd wedi ymddieithrio o’r llwybr gofal; lansio ymgyrch ymwybyddiaeth y cyhoedd i ddod o hyd i gleifion sydd heb gael diagnosis, yn enwedig y rhai a allai fod wedi dal y feirws amser maith yn ôl ac nad ydynt yn ymwybodol eu bod wedi wynebu risg erioed; sicrhau bod triniaeth ar gael i gleifion hepatitis C mewn lleoliadau cymunedol, megis gwasanaethau cyffuriau a meddygfeydd meddygon teulu, er mwyn ehangu mynediad i gleifion yr ystyrir yn draddodiadol eu bod yn anodd eu cyrraedd; darparu hyfforddiant a gwybodaeth am hepatitis C i weithwyr gofal iechyd proffesiynol, yn enwedig meddygon teulu; ac ehangu defnydd o gynlluniau cyfeillio a sicrhau y darperir addysg gan gymheiriaid mewn gwasanaethau camddefnyddio sylweddau er mwyn mynd i’r afael â rhwystrau i gleifion rhag cael triniaeth ac i ledaenu negeseuon allweddol i grwpiau sy’n wynebu risg.

Gan gefnogi’r galw am strategaeth i ddileu hepatitis C, mae cwmni ymchwil biofferyllol byd-eang, AbbVie, wedi cysylltu ag Aelodau yn galw am sicrhau bod y strategaeth yn nodi’r camau ar gyfer dileu’r clefyd, gan gynnwys niferoedd profion blynyddol, sgrinio, diagnosis a thriniaeth. Dylai’r strategaeth gael ei goruchwylio gan weinidog a chael ei gyrru gan is-grŵp hepatitis C bwrdd gweithredu cynllun yr afu ar gyfer Cymru, gyda mandad i sicrhau bod targedau uchelgeisiol yn cael eu cyrraedd ar draws yr holl fyrddau iechyd lleol. Ac maent yn dweud y dylai Llywodraeth Cymru a’r GIG barhau â’u dull agored o ymgysylltu â’r holl bartneriaid sy’n ymwneud â darparu gofal a thriniaeth i bobl sy’n byw gyda hepatitis C, fel y gellir sefydlu modelau gofal hyblyg ac arloesol, yn cynnwys cymorth gan gymheiriaid mewn lleoliadau cymunedol. Fel y maent yn ei ddweud, bydd modelau gofal sy’n newid yn galw am ymagwedd newydd tuag at addysg, hyfforddiant a datblygu’r gweithlu. Ac fel y mae cynnig heddiw yn datgan felly, rydym yn galw ar Lywodraeth Cymru i gadarnhau ei hymrwymiad i ddyddiad Sefydliad Iechyd y Byd ar gyfer dileu’r clefyd, sef 2030, ac i ystyried canllawiau gweithredol newydd i gynorthwyo GIG Cymru i weithio tuag at hyn. Diolch.