Yr eitem nesaf yw’r cynnig i ddyrannu Cadeiryddion pwyllgorau i’r grwpiau plaid, ac rydw i’n galw ar arweinydd y tŷ i wneud y cynnig yn ffurfiol—Jane Hutt.

Cynnig NDM6337 Elin Jones

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru, yn unol â Rheol Sefydlog 17.2R ac 17.2A, yn cytuno mai'r grwpiau gwleidyddol y caiff cadeiryddion pwyllgorau eu hethol ohonynt fydd fel a ganlyn:

(i) Y Pwyllgor Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig—Llafur;

(ii) Y Pwyllgor Deisebau—UKIP.

Cynigiwyd y cynnig.

Yn ffurfiol.

Diolch, Llywydd. Rwyf eisiau rhoi ar gofnod y prynhawn yma fy siom enfawr o ran y newidiadau sy'n digwydd o ran ail-neilltuo Cadeiryddiaeth pwyllgorau yn dilyn penderfyniad Mark Reckless i adael grŵp UKIP ac ymuno â grŵp Ceidwadwyr Cymru. Nawr, mae'r Llywydd [Torri ar draws.] Nawr, fe wnaeth y Llywydd hi’n gwbl glir— [Torri ar draws.] Fe wnaeth y Llywydd ei phenderfyniad yn gwbl glir bod Mark Reckless yn wir yn aelod o grŵp Ceidwadwyr Cymru, ac mae hynny'n golygu bod nifer aelodau'r wrthblaid yn 12 erbyn hyn ar gyfer grŵp y Ceidwadwyr Cymreig, 11 ar gyfer Plaid Cymru, a phump ar gyfer UKIP. Fy marn i yw y dylai'r Cynulliad gydnabod a pharchu penderfyniad y Llywydd, ac, yn wir, penderfyniad yr Aelod i ymuno â grŵp gwleidyddol arall. Ac, felly, dylid neilltuo tri Chadeirydd pwyllgor i’r grŵp Ceidwadwyr Cymreig a dau Gadeirydd pwyllgor i Blaid Cymru, ac nid fel arall. Fodd bynnag, daeth yn amlwg yn y Pwyllgor Busnes y bore yma nad oedd y pleidiau gwleidyddol eraill yn y lle hwn yn rhannu fy marn i. Mae'n annerbyniol ac yn achos pryder a dweud y gwir bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru yn bwriadu gweithredu yn y modd hwn. Rydym ni ar yr ochr hon i'r Siambr yn gwrthwynebu'r cynnig hwn fel mater o egwyddor, o gofio bod y newid arbennig hwn yn digwydd heb roi ystyriaeth briodol i gydbwysedd gwleidyddol cyfan y Cynulliad hwn. Yn wir, mae Rheol Sefydlog 17.2R yn nodi yn gwbl glir, ac rwyf yn dyfynnu:

‘Pan fydd swydd cadeirydd yn dod yn wag:

(i) rhaid i’r Pwyllgor Busnes ystyried effaith y swydd wag honno ar gydbwysedd cadeiryddion y pwyllgorau o ran y grwpiau gwleidyddol’.

Felly, mae'n amlwg bod y penderfyniad i ganiatáu i Blaid Cymru barhau â thri Chadeirydd pwyllgor o’i gymharu â’n dau ni yn torri’r Rheol Sefydlog honno. Nid yw'n iawn bod gan wrthblaid yn y sefydliad hwn sydd â llai o aelodau erbyn hyn, fwy o gadeiryddion pwyllgor, a gallai hyn gael goblygiadau difrifol ar gyfer y sefydliad hwn yn y dyfodol. Mae hyn yn anfon neges nad oes gwahaniaeth faint o Aelodau sydd gan eich grŵp chi yn y lle hwn, y cyfan sy'n bwysig yw eich gallu i daro bargen heb ystyried unrhyw gydbwysedd gwleidyddol. Os caiff y cynnig hwn ei dderbyn—[Torri ar draws.] Os caiff y cynnig hwn ei dderbyn heb roi ystyriaeth briodol i'r cydbwysedd gwleidyddol cyfan, yna mae’n amlwg erbyn hyn nad yw dwy ran o dair o'r Cynulliad bellach yn—

Rwyf eisiau i'r safbwyntiau gael eu clywed. Paul Davies. Mae hynny'n golygu byddwch yn dawel, yn y bôn.

Diolch, Llywydd. Os caiff y cynnig hwn ei dderbyn heb roi ystyriaeth briodol i'r cydbwysedd gwleidyddol cyfan, yna mae hi wedi dod yn amlwg bod dwy ran o dair o'r Cynulliad nad ydynt bellach yn cefnogi Cynulliad cytbwys sy'n adlewyrchu cydbwysedd gwleidyddol ei Aelodau. Felly, i gloi, Llywydd, rwyf yn credu bod hwn yn ddiwrnod trist iawn yn wir i’r Cynulliad Cenedlaethol a'i weithrediadau. Rwy'n mawr obeithio y bydd Llywodraethau a rheolwyr busnes yn y dyfodol yn penderfynu adlewyrchu cydbwysedd gwleidyddol y sefydliad hwn wrth gydlynu busnes y Cynulliad, fel y gall pobl Cymru fod yn gwbl ffyddiog bod y Cynulliad yn gweithio mewn modd agored, tryloyw, a democrataidd.

Yfory, mae cynnig gan Blaid Cymru sy’n cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru yn mynnu cael ei gydnabod fel senedd genedlaethol Cymru—ac eithrio, mae’n ymddangos, o ran mabwysiadu ymagwedd gyson tuag at Reolau Sefydlog, yn enwedig pan eu bod yn anghyfleus—[Torri ar draws.] Yn enwedig pan eu bod yn anghyfleus i Blaid Cymru—[Torri ar draws.] Mae'n ddrwg gennyf?

Iawn, iawn—

A’i dyna yw’r ymyriad?

[Yn parhau.]—ymdawelwch. Dim ond newydd ddechrau ar ei araith y mae’r Aelod. Ewch ymlaen, Mark Reckless.

Mae'r cynnig, Llywydd, yr ydych wedi ei roi gerbron yn cynnig y dylem weithredu yn unol â Rheolau Sefydlog 17.2R a 17.2A, ond beth am Reol Sefydlog 17.2B? Mae honno’n datgan:

‘Wrth gyflwyno cynnig o dan Reol Sefydlog 17.2A, rhaid i'r Pwyllgor Busnes roi sylw i’r angen i sicrhau bod cydbwysedd y cadeiryddion ar draws y pwyllgorau yn adlewyrchu'r grwpiau gwleidyddol y mae'r Aelodau yn perthyn iddynt.’

Os caiff y cynnig hwn ei dderbyn heddiw, ni fydd hynny'n wir. Mae gan y grŵp hwn 12 o aelodau, mae gan y grŵp yna 11 o aelodau. Eto i gyd mae ganddyn nhw ddau Gadeirydd, ac mae gennym ni dri. Mae hynny’n amlwg yn torri Rheol Sefydlog 17.2.

Mae gennym hefyd Bwyllgor Busnes a ddylai fod yn gwneud penderfyniad ar y cynnig hwn, ac eto onid y gwirionedd yw bod y cyfarfod hwnnw o’r Pwyllgor Busnes wedi ei atal er mwyn i gynrychiolwyr Plaid Cymru a Llafur allu mynd allan o’r ystafell a chytuno â’i gilydd ar yr hyn y dylai'r cynnig fod, ac yna bod y penderfyniad hwnnw wedi ei fabwysiadu gan y Pwyllgor Busnes? Dylem gymhwyso ein Rheolau Sefydlog, dylem eu cymhwyso'n gyson, ac os mai’r gwirionedd yw y bydd Plaid Cymru a Llafur yn cafflo bargen—nid rhwng ei gilydd, yn unol â’u busnes priodol eu hunain, sut bynnag a phryd bynnag y maent yn dymuno, ond yn unol â Rheolau Sefydlog y Cynulliad hwn, a thorri’r rheini heb roi unrhyw ystyriaeth i’r hyn y mae rheolau’r sefydliad hwn yn ei ddweud, yna sut y gallwch chi gyflwyno’r cynnig hwnnw yfory, gan honni y dylem ni gael ein hystyried fel senedd genedlaethol Cymru, pan eich bod yn ymddwyn yn y fath fodd?

Nid oes unrhyw siaradwyr eraill ar gyfer y cynnig hwn. A, chyn i mi symud ymlaen i ofyn am bleidlais ar hyn, mae angen i mi ddweud bod, yn ystod ein trafodaethau ers i swydd y Cadeirydd ddod yn wag ar 6 Ebrill—. Yn ystod ein trafodaethau yn y Pwyllgor Busnes, mae darpariaethau perthnasol y Rheolau Sefydlog, ein Rheolau Sefydlog ni, wedi eu gwneud—sicrhawyd bod holl aelodau'r Pwyllgor Busnes yn ymwybodol o'r darpariaethau hynny. Ac rwyf wedi annog yr Aelodau i ddod i gytundeb cyn gynted ag y bo modd ynghylch sut y dylai'r swydd wag gael ei llenwi. Ar ôl nifer o drafodaethau yn y pwyllgor, dros gyfnod o wythnosau—ac, rwy'n siŵr, y tu allan i'r pwyllgor hefyd—mae’r cynnig sydd ger eich bron y prynhawn yma yn cynrychioli’r cynnig sydd â’r gefnogaeth drawsbleidiol fwyaf.

The proposal, therefore, is to agree the motion. Does any Member object? [Objection.] I will defer voting on this motion until voting time.

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.