Fel aelod o’r pwyllgor, rwyf finnau hefyd am groesawu’r adroddiad hwn. Mae’n waith cynhwysfawr yn wir. Cadeiriwyd y pwyllgor yn fedrus iawn gan John Griffiths, ac rwy’n awyddus hefyd i gofnodi fy ngwerthfawrogiad o waith staff ein pwyllgor a’n cynorthwyodd yn fedrus.

Yn fy nghyfraniad, hoffwn ganolbwyntio ar rai o’r argymhellion yn yr adroddiad ‘"Roeddwn i’n arfer bod yn rhywun" Ffoaduriaid a cheiswyr lloches yng Nghymru’. Roedd argymhelliad 4 yn galw ar Lywodraeth Cymru i adolygu cynllun cyflawni cydlyniant cymunedol cenedlaethol 2016-17, ac yn pwysleisio:

‘Dylai’r cynllun diwygiedig gynnwys strategaeth gyfathrebu sy’n pwysleisio manteision mewnfudo i gymdeithas Cymru ac yn chwalu mythau ac anwiredd mewn cysylltiad â ffoaduriaid a cheiswyr lloches.’

Gwelsom rai o’r rhain yn cael eu disgrifio’n gynharach.

Yn yr ychydig fisoedd trawmatig diwethaf ar yr ynysoedd hyn, gwelsom sut y mae eithafwyr a chanddynt wahanol ideolegau gwyrdroëdig wedi ceisio creu rhaniadau a chasineb, ac rydym hefyd wedi gweld ymateb anhygoel y gymuned o undod a chariad ar draws y gwahanol grwpiau cymunedol a chan unigolion. Nodaf ymateb Llywodraeth Cymru eu bod hefyd wedi

‘ariannu’r Rhaglen Hawliau Lloches, a hynny drwy’r Rhaglen Cydraddoldeb a Chynhwysiant, er mwyn gweithio gyda ffoaduriaid a cheiswyr lloches i greu adroddiadau i’r cyfryngau a’r rheini’n herio stereoteipiau negyddol.’

Mae hyn yn hanfodol, ac rwy’n siŵr y bydd yr Aelodau wedi gweld y pryder cyhoeddus a’r anesmwythyd ynglŷn â sut yr adroddwyd am yr ymosodiadau terfysgol diweddar yn y cyfryngau print prif ffrwd. Portreadwyd yr ymosodiadau erchyll ym Manceinion, San Steffan a phont Llundain fel gweithredoedd yn seiliedig ar derfysgaeth a gyflawnwyd gan derfysgwyr, ac eto roedd papur newydd ‘The Times’, ddoe ddiwethaf, yn ei brif bennawd ar ei dudalen flaen yn cynnwys yr ymadrodd emosiynol ‘lone wolf’ i ddisgrifio’r terfysgwr diweddaraf yn y DU, gan gyfeirio’n amlwg hefyd at yr elfennau lliniarol posibl yn sgil problemau iechyd meddwl yr unigolyn gwyn a ddrwgdybir. Er mwyn pob un o’n dinasyddion, rhaid peidio â gwahaniaethu. Cyflawnir ymosodiadau terfysgol gan derfysgwyr, ni waeth beth yw eu lliw croen. Pwysleisiaf hyn oherwydd ei bod yn hanfodol na cheir canfyddiad ein bod yn stigmateiddio un gymuned dros un arall.

Mae argymhelliad 15 yn dweud

‘y dylai Llywodraeth Cymru wneud mwy i helpu ffoaduriaid a cheiswyr lloches i gael mynediad at addysg a chyflogaeth drwy’ dri phrif gam: yn gyntaf,

‘hyrwyddo Fframwaith Credydau a Chymwysterau Cymru mor eang ag y bo modd’ yn ail,

‘ei gwneud yn ofynnol bod prifysgolion Cymru yn trin ffoaduriaid fel myfyrwyr cartref’ ac yn drydydd, i greu,

‘mwy o gyfleoedd ar gyfer interniaethau sector cyhoeddus’.

Cefais fy nghalonogi fod Llywodraeth Cymru, yn ei ymateb, yn bendant

‘yn cydnabod pwysigrwydd addysg a chyflogaeth er mwyn integreiddio pobl yn effeithiol mewn cymdeithas’, ac y bydd yn diweddaru’r polisi Saesneg i siaradwyr ieithoedd eraill ar gyfer Cymru ac yn mapio’r ddarpariaeth Saesneg i siaradwyr ieithoedd eraill fel y mae ar hyn o bryd. Nodaf fod cynllun cydraddoldeb strategol Llywodraeth Cymru yn cynnwys y nod i Lywodraeth Cymru ei hun ddod yn batrwm o amrywiaeth a chynhwysiant erbyn 2020. Mae’n rhaid bod hynny’n iawn hefyd. Rhaid i Lywodraeth Cymru, a ninnau yma, fel Aelodau o Gynulliad Cenedlaethol Cymru, arddangos i’r genedl Gymreig y bydd Cymru bob amser yn wlad agored, oddefgar, amlddiwylliannol ac amrywiol.

Cefais fy nharo gan ansawdd y sylwadau a gyflwynwyd i’r pwyllgor—rwyf finnau hefyd, fel eraill, wedi cyfarfod â cheiswyr lloches a ffoaduriaid fel rhan o’r gwaith hwn a thu allan iddo—a Chymdeithas y Plant, a helpodd i ddisgrifio’n glir i mi rai o’r materion allweddol sy’n ymwneud â gweithredu Deddf Mewnfudo 2016 yng Nghymru, y soniodd Julie Morgan amdani eisoes. Mae hyn yn ennyn pryder mawr yn Lloegr. Mae’n iawn, Ysgrifennydd y Cabinet, fod Llywodraeth Cymru yn ei hymateb i’n hadroddiad o blaid gwerthuso Deddf Mewnfudo 2016 ar brofion hawl i rentu yn Lloegr. Ond dylai’r broses o gyflwyno hyn gael ei gwerthuso gan yr Ysgrifennydd Cartref cyn ei chyflwyno ledled Cymru, o ganlyniad i gynnydd yn y pryderon a leisiwyd gan landlordiaid, tenantiaid a gafodd eu gwrthod a gwaith adroddiad y Cydgyngor er Lles Mewnfudwyr—bydd yr holl faterion o’r fath yn cyfrannu heb amheuaeth at y cynnydd yn y troseddau casineb a gofrestrwyd ac yr adroddwyd yn eu cylch.

Yn olaf, yma yn y Cynulliad Cenedlaethol Cymru, hoffwn ddweud ein bod i gyd, yma, yn y lle hwn—hoffwn ddweud—yn meddu ar yr ewyllys, yr awydd a’r ysgogiad i fynd i’r afael â’r heriau niferus hyn, gan fod hynny er budd ein holl ddinasyddion, a dyngarwch, gwerthoedd a gweddusrwydd pobl Cymru sy’n ein gyrru fel cynrychiolwyr yn hyn o beth ac yn yr adroddiad hwn. Diolch.