9. 9. Dadl Frys: Cytundeb ‘Hyder a Chyflenwi’ Llywodraeth y DU a Phlaid yr Unoliaethwyr Democrataidd

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:16 pm ar 27 Mehefin 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Angela Burns Angela Burns Conservative 6:16, 27 Mehefin 2017

(Cyfieithwyd)

Rwy'n falch ein bod yn gallu lleisio ein barn am y cytundeb hyder a chyflenwad rhwng mwyafrif y Ceidwadwyr yn Nhŷ'r Cyffredin a’r DUP, er fy mod yn meddwl bod rhai o'r sylwadau hyd yn hyn wedi bod mor rhagweladwy.

Roedd yr etholiad hwn yn her i bob un o'r prif bleidiau. Er eu bod wedi pleidleisio dros Brexit, ni roddodd yr etholwyr y mandad clir sydd ei angen ar y Ceidwadwyr i gyflawni ewyllys y bobl, ac yn fy marn i, bydd y diffyg eglurder hwnnw’n effeithio ar y fargen y gallai unrhyw Lywodraeth ei tharo. Serch hynny, cynyddodd cyfran y Ceidwadwyr o’r bleidlais dros 5 y cant ers yr etholiad cyffredinol diwethaf, ac â 318, ni yw'r blaid fwyaf yn San Steffan. Cynyddodd ein cyfran o'r bleidlais yng Nghymru—yn wir, hon oedd y bleidlais orau yng Nghymru ers o leiaf 1935. Ac rwy’n meddwl bod hyn yn bwysig iawn, oherwydd roedd yr etholiad yn her i bob plaid.

Roedd yn her i'r Blaid Lafur, sydd nawr wedi’u beichio ag arweinydd y mae Carwyn Jones a'r rhan fwyaf o'r Aelodau Cymreig etholedig yma wedi treulio amser yn ceisio ymbellhau oddi wrtho. Pwy a fyddai wedi ffurfio Llywodraeth os nad y Ceidwadwyr? Ynteu a oeddech i gyd yn argymell y dylem ofyn i'r cyhoedd i fynd yn syth i etholiad cyffredinol arall? Mae tensiynau enfawr yn parhau o fewn y Blaid Lafur yng Nghymru rhwng y rhai sy’n ffyddlon i Corbyn a'r rhai sydd wedi diarddel ei arweinyddiaeth, a dim ond mater o amser yw hi cyn i’r anghytgord hwn ymddangos eto yn gyhoeddus.

Ar ôl colli 15 o adneuon, byddwn wedi meddwl y byddai Plaid Cymru wedi bod yn fwy effro i'r cyfle hwn, oherwydd pam na ddefnyddiodd ASau Plaid Cymru ddim o'u dylanwad posibl ar gyfer Cymru? Rwy’n meddwl bod Neil Hamilton—neu, yn wir, rwy’n meddwl mai Mark Reckless a Neil Hamilton a wnaeth—wedi gwneud y pwynt hwnnw’n glir iawn am fathemateg y sefyllfa. Gallai fod wedi helpu, oherwydd rydych yn hollol gywir, mae angen inni fod yn onest, fel yr oedd Leanne Wood yn ei ddweud dro ar ôl tro. A yw'n wir, er enghraifft, bod Liz Saville-Roberts yn awyddus i daro bargen, ond bod arweinydd Plaid Cymru wedi gwrthod?

Yr holl bigo beiau hurt hyn dros y cytundeb hyder a chyflenwad. Mae clymbleidiau a chytundebau hyder a chyflenwad yn gyffredin mewn gwleidyddiaeth. Mae un ar waith nawr rhwng Llafur a Phlaid Cymru, ac mae diffyg tryloywder ar eu cytgord. Beth maent wir wedi cytuno iddo? Mae’r Alban hefyd wedi gweld cytundebau o'r fath rhwng y Ceidwadwyr a'r SNP. Ar lefel y DU, bu chwe chlymblaid dros y 120 mlynedd diwethaf, gan gynnwys yr un fwyaf diweddar. A dylem gofio bod y Blaid Lafur wedi dal gafael ar rym drwy daro bargen â’r Democratiaid Rhyddfrydol, i alluogi Jim Callaghan i gyrraedd diwedd ei gyfnod yn y swydd.