Part of the debate – Senedd Cymru am 5:11 pm ar 28 Mehefin 2017.
Hyfryd. Wel, rwy’n edrych ymlaen at hynny. Felly, rwy’n falch fod hynny’n rhywbeth a fydd yn cael sylw. Un o’r pethau y gallech ganolbwyntio arnynt, efallai, yn yr adroddiad hwnnw, yw’r ffaith fod dros 79 miliwn o brydau parod yn cael eu bwyta yn y Deyrnas Unedig bob wythnos. Felly, ble mae ein huchelgais i dyfu yn y maes hwn? Beth yw’r seilwaith, yr hyfforddiant a’r cymorth sydd angen inni eu rhoi ar waith i wneud i hynny ddigwydd?
Rwy’n cymeradwyo’n fawr y pwyslais a roddir yn yr adroddiad hwn ar ddefnyddio caffael cyhoeddus i ysgogi galw am gynnyrch o Gymru. Yn arbennig, cynnyrch o ansawdd a broseswyd yng Nghymru, ond mae’n rhaid i hwn fod yn llwyfan i yrru’r sgwrs gyda’r bechgyn mawr, gyda’r archfarchnadoedd, sef y chwaraewyr o bwys go iawn sy’n prynu ein nwyddau. Hefyd, nid yw’r adroddiad yn crybwyll unrhyw gyfeiriad at iawndal i bobl sy’n gweithio ar y tir yn fframwaith y PAC. Mae hyn yn arbennig o bwysig mewn perthynas â TB mewn gwartheg, neu os ceir achosion o glwy’r traed a’r genau yn y dyfodol. Rwy’n gobeithio bod hynny’n rhywbeth y bydd y pwyllgor yn gallu edrych arno yn y dyfodol hefyd. Bydd rhai o’r materion hyn yn cael eu harchwilio yn y cynllun datblygu economaidd ar gyfer y Gymru wledig, y byddaf yn ei gyhoeddi yr wythnos nesaf.
O ran y gweithlu a’r bygythiad posibl pe baem yn cyfyngu ar fynediad i weithwyr amaethyddol tymhorol yr UE, awgrymodd adroddiad diweddar y gallai cost ffrwythau godi 50 y cant yn y Deyrnas Unedig os nad yw gweithwyr tymhorol yn cael eu gadael i mewn. Ond mae’n ymwneud â mwy na chasglwyr ffrwythau: mae 60 y cant o staff lladd-dai’n wladolion yr UE a 98 y cant o filfeddygon mewn lladd-dai’n wladolion yr UE. Felly, byddai’r swm y byddai’n rhaid i ni ei dalu i staff o Brydain yn llawer mwy. Felly, byddai pris ein cig yn anochel yn codi a pheidiwch ag anghofio y gallai hyn fod ar adeg pan fyddem yn boddi mewn cig rhad o’r Ariannin, Seland Newydd a mannau eraill. [Torri ar draws.] A oedd yna ychydig o fwmian?