Diolch, Llywydd. Croesawaf adroddiad y pwyllgor yn fawr iawn, a hoffwn ddiolch i’r Aelodau am—. Mae’n adroddiad rhagorol yn wir a chredaf fod hynny wedi’i adlewyrchu yn y ffaith fy mod wedi gallu derbyn, neu dderbyn mewn egwyddor, yr holl argymhellion. Felly, credaf ein bod eisoes yn gwneud cynnydd ar rai o’r argymhellion. Hoffwn innau hefyd ddiolch i Mark Reckless am ei waith fel Cadeirydd a chroesawu Mike Hedges i’w rôl newydd.

Fel y mae’r adroddiad yn cydnabod, ffermio sy’n gyfrifol am reoli dros 80 y cant o’n tir yng Nghymru ac felly, mae dyfodol ein hamgylchedd a dyfodol amaethyddiaeth yn cydblethu’n llawn. Rwy’n credu bod yr Aelodau wedi codi rhai pwyntiau pwysig iawn y prynhawn yma, a byddaf yn ceisio ymateb i gynifer â phosibl yn yr amser a ganiateir. Mae ein Papur Gwyn, ‘Diogelu Dyfodol Cymru’, yn amlinellu ein barn ar ddyfodol amaethyddiaeth a’r amgylchedd yn dilyn Brexit. Rydym yn gwbl glir fod y rhain wedi’u datganoli a rhaid iddynt barhau i fod wedi’u datganoli. Ni fyddwn yn goddef unrhyw ymdrechion gan Lywodraeth y DU i amddifadu’r Cynulliad hwn o’i bwerau presennol neu amddifadu Cymru o unrhyw arian. Bydd gennym ein polisi amaethyddiaeth Cymru ein hunain ac rwyf wedi gwneud hynny’n glir iawn ers inni gael y refferendwm yn ôl ym mis Mehefin. Mae’n hanfodol—mae’r Aelodau wedi cyfeirio at hyn—fod Llywodraeth Cymru yn chwarae rhan lawn mewn trafodaethau i sicrhau bod sefyllfa negodi’r DU yn adlewyrchu’r cyd-destun Cymreig penodol iawn sydd gennym. Bydd cyd-Aelodau’n ymwybodol fy mod wedi bod wrthi’n ymgysylltu â Llywodraeth y DU a’r gweinyddiaethau datganoledig drwy gyfarfodydd gweinidogol rheolaidd. Rydym wedi cael bwlch. Cyfeiriodd Simon Thomas at y ffaith ei bod yn dri mis ers y cyhoeddwyd yr adroddiad, a beth sydd wedi digwydd? Wel, rydym wedi cael saib mawr o ddau fis. Rydym wedi colli llawer iawn o amser dros ymgyrch yr etholiad cyffredinol.

Rwyf wedi cael cyfle bellach i siarad â’r Ysgrifennydd Gwladol newydd yn DEFRA. Bydd cyd-Aelodau’n ymwybodol fy mod wedi sôn bod y cyfarfod misol ar gyfer mis Mehefin wedi’i ganslo. Mae un mis Gorffennaf wedi’i adfer bellach, yn dilyn trafodaethau gennyf fi a fy aelod cyfatebol yn yr Alban, gan ei bod yn bwysig iawn yn awr ein bod yn bwrw ymlaen â hyn. Mae dros flwyddyn ers y refferendwm, cafodd erthygl 50 ei sbarduno yn ôl ym mis Mawrth, ac mae gwir angen inni wneud rhywfaint o gynnydd. Fel Llywodraeth Cymru, mae wedi bod yn ffocws enfawr i mi. Mae’n ffocws enfawr i fy swyddogion. Rydym yn edrych ar senarios. Rydym wedi edrych ar ymyl y clogwyn y cyfeiriodd rhywun ato. Rydym yn edrych ar yr holl senarios fel ein bod yn gwbl barod pan fydd trafodaethau’n dechrau eto.

Rwyf wedi cydnabod y gallai fod angen fframweithiau ar draws y DU, ac rwy’n dal i gredu bod hynny’n wir. Ond ni fyddaf yn goddef i San Steffan a Whitehall orfodi fframweithiau o’r fath. Mae’n rhaid i bob un o’r pedair gwlad gytuno ar y cyd ar unrhyw drefniadau ar draws y DU gyfan a rhaid parchu datganoli, a rhaid i unrhyw safbwynt y doir ato ar gyfer y DU adlewyrchu buddiannau’r DU yn ei chyfanrwydd. Dywedais yn glir iawn, pan siaradais â Michael Gove, fod angen iddo fod yn glir iawn pryd y bydd yn siarad ar ran y DU a phryd y bydd yn siarad ar ran Lloegr.

Rwy’n credu mai un o’r cyfleoedd, gan fod rhaid i ni edrych am gyfleoedd yn hyn, yw bod y—. Soniodd rhywun ei fod yn gyfle unwaith mewn oes—credaf mai Mike Hedges a ddywedodd hynny. Rwy’n credu bod cyfle unigryw i’n rhanddeiliaid ein helpu i lunio polisïau yn y dyfodol, yn enwedig mewn amaethyddiaeth a physgodfeydd a’r amgylchedd. Felly, dyna oedd un o’r rhesymau yr euthum ati’n syth i sefydlu grŵp gweinidogol o amgylch y bwrdd—byddwn yn cyfarfod eto ddydd Llun—er mwyn inni allu cael y mewnbwn hwnnw gan ein rhanddeiliaid. Rwy’n meddwl bod gwaith y cyfarfodydd o amgylch y bwrdd wedi ychwanegu gwerth arwyddocaol ac mae wedi hwyluso ymagwedd draws-sectoraidd go iawn fel nad ydym wedi cael pobl yn gweithio mewn seilos. Rwy’n credu, unwaith eto, ein bod wedi arwain y ffordd ar draws y DU yn ymgysylltu â rhanddeiliaid yn y ffordd honno. Rydym wedi ystyried materion o ddifrif ac wedi edrych ar faterion a’u trafod mewn modd llawer mwy integredig. Rydym wedi cael nifer o is-grwpiau a ddaeth i fodolaeth yn ddiweddar o’r grŵp rhanddeiliaid ac mae un ohonynt ar reoli tir. Bydd hwnnw’n rhoi rhagor o ffocws i’r maes gwaith hwn.

Soniodd Jenny Rathbone fod pethau wedi dod ychydig yn gliriach. Rwy’n meddwl mai ychydig yn gliriach yw’r ffordd ymlaen. Er enghraifft, siarad am y Bil diddymu mawr yn unig a wnâi Llywodraeth y DU cyn yr etholiad. Yna, yn sydyn, yr wythnos diwethaf yn Araith y Frenhines, clywsom fod Bil amaethyddiaeth a physgodfeydd yn mynd i fod, ac nid oeddem wedi clywed hynny o’r blaen. Caem ein sicrhau y byddai’r Bil diddymu mawr yn gallu cynnwys popeth ac y byddem yn mynd o’r fan honno. Nid oeddem yn meddwl y byddai, ac yn amlwg mae Llywodraeth y DU wedi dod i weld hynny hefyd.

Gan droi at gyllido—a soniodd nifer o’r Aelodau am gyllido—yn gynharach yn yr ymgyrch etholiadol, ymwelodd Prif Weinidog y DU â fferm yng ngogledd-ddwyrain Cymru a gwrthododd ymrwymo i ddiogelu cymorth i ffermwyr ar ôl 2020. Mae hynny bellach wedi symud ymlaen i 2022, felly, mewn ateb i gwestiwn Simon Thomas, er fy mod wedi cadarnhau cymorth amaethyddol hyd at 2020, rydym yn awr yn gallu ei gadarnhau hyd at 2021—dros oes y Llywodraeth hon yng Nghymru, yn amlwg. Ond mae angen i ddal i bwyso ar hyn, oherwydd dywedwyd wrthym na fyddai’r sector amaethyddol yn colli ceiniog pe baem yn gadael yr UE, felly mae hwnnw’n bwynt rwy’n dal ati i’w wneud.

Rwy’n meddwl bod y diffyg ymrwymiad ar ôl 2022 yn creu llawer o bryderon ynglŷn â buddsoddiad hirdymor, oherwydd pan fyddwch yn siarad â ffermwyr, rhaid iddynt ystyried cyfnod hir iawn o amser—blynyddoedd a blynyddoedd—a gwn ei fod yn bryder nid yn unig i ffermwyr ond i reolwyr tir, busnesau gwledig a chymunedau gwledig, gan fod yn rhaid iddynt gynllunio’n effeithiol. Felly, tra byddwn yn aros am fanylion pellach, rwy’n credu mai lle Llywodraeth Cymru yw gwneud popeth yn ein gallu i warchod ein cymunedau gwledig.

Crybwyllodd Paul Davies fy mod wedi siarad am y grant bach pan euthum i’r pwyllgor. Wel, y grant busnes i ffermydd o £40 miliwn yw hwnnw; nid oeddwn yn hoffi’r gair grant ‘bach’, felly rydym wedi’i ailenwi’n grant busnes i ffermydd, a lansiais hwnnw ym mis Ebrill, sef £40 miliwn—£10 miliwn y flwyddyn am bedair blynedd. Bydd hynny’n galluogi ffermwyr i fuddsoddi mewn offer a thechnoleg hanfodol i helpu eu busnesau i ddod yn fwy gwydn, oherwydd dyna beth y mae pawb ohonom am ei weld—sector amaethyddol sy’n gynaliadwy, yn fywiog, ac yn wydn.

Soniodd Jenny Rathbone am arallgyfeirio. Ddydd Iau diwethaf, ymwelais â fferm ychydig y tu allan i Lanrwst lle mae’r ffermwr wedi arallgyfeirio bellach i blannu coed, ac roedd wedi plannu 85,000 o goed ers mis Mawrth. Roedd yn wych gweld hyn, a dyna’r math o arallgyfeirio rydym am ei weld a’i gefnogi.

Rwyf hefyd wedi ymrwymo’n llawn i’r £223 miliwn sy’n weddill o’n rhaglen datblygu gwledig, a fydd yn darparu sicrwydd ariannol mawr ei angen.

Unwaith eto, rwyf wedi parhau i ddatgan pa mor hanfodol yw mynediad llawn a dirwystr at farchnad sengl Ewrop i lwyddiant economaidd Cymru. Mae masnach yn amlwg yn fater a gadwyd yn ôl, a dyna pam ei bod mor bwysig ein bod wedi ymgysylltu ar hyn. Felly, nid fi’n unig sy’n ymgysylltu, ond hefyd, yn amlwg, y Prif Weinidog drwy Gyfarfod Llawn y Cyd-bwyllgor Gweinidogion a Mark Drakeford drwy Gyd-bwyllgor Gweinidogion yr UE. Mae tua dwy ran o dair o allforion adnabyddadwy Cymru yn mynd i wledydd yr UE, a gwyddom y bydd unrhyw leihad sylweddol yn y mynediad at y farchnad sengl yn niweidiol. Felly, unwaith eto, rydym wedi annog Llywodraeth y DU i fabwysiadu hyn fel prif flaenoriaeth ar gyfer negodi â’r UE.

Soniodd rhai Aelodau am y sector bwyd a diod. Mae’n hynod o werthfawr i Gymru ac mae’n cyflogi, os ystyriwch bawb—pobl o fwytai a ffatrïoedd prosesu bwyd, lladd-dai, amaethyddiaeth—0.25 miliwn o bobl yng Nghymru. Mae’n ymddangos bod Llywodraeth y DU yn rhoi blaenoriaeth i gytundebau â gwledydd eraill dros gynnal ein mynediad at y farchnad sengl, sy’n peri pryder, ac mae’n ymddangos eu bod yn barod i aberthu sectorau fel cig coch er lles enillion cyflym gyda gwledydd fel UDA a Seland Newydd, sy’n awyddus iawn i gael mynediad at ein marchnadoedd. Ar y llaw arall, ystyriaeth allweddol i ni yw na ddylai mewnforion gael eu gwerthu am brisiau is na phrisiau cynhyrchwyr y DU pan fo safonau cynhyrchu’n wael, a lle y ceir perygl i ddefnyddwyr. Mae’r farchnad yn y DU hefyd yn bwysig iawn i ni, ac rwy’n credu’n llwyr fod yn rhaid i Lywodraeth y DU chwarae ei rhan yn gwarchod ein diwydiannau bwyd ac amaethyddiaeth ar draws pob sector a rhanbarth yng Nghymru.

Rydym hefyd wedi ceisio dylanwadu ar adrannau Llywodraeth y DU i hyrwyddo ein cynnyrch drwy waith masnach ryngwladol, ac rydym hefyd yn cyflawni ymdrechion masnach sylweddol i ddatblygu’r farchnad allforio ar gyfer bwyd a diod ein hunain, a byddaf yn parhau i ganolbwyntio ar hynny. Mae Hybu Cig Cymru yn amlwg yn hyrwyddo ein cig coch, ac rydym newydd roi bwrdd newydd ar waith. Hefyd, byddaf yn cyhoeddi cadeirydd newydd, yn y dyfodol agos iawn gobeithio, am fod angen cynnal y ffocws ar hynny.

Felly, hoffwn roi sicrwydd i’r Aelodau y byddaf yn parhau i wynebu’r her i bawb ohonom, ac rwy’n awyddus tu hwnt i sicrhau ein rhanddeiliaid y byddaf yn bachu ar bob cyfle i siarad yn rymus dros Gymru. Diolch.