A gaf i alw am ddatganiad unigol ar ddiagnosis o gyflyrau sbectrwm awtistiaeth? Dim ond heddiw, rwyf wedi cael llythyr oddi wrth Fwrdd Iechyd Lleol Prifysgol Betsi Cadwaladr ynghylch merch i etholwr nad oedd wedi derbyn diagnosis o awtistiaeth drwy ei gwasanaeth iechyd meddwl plant a’r glasoed, ond a gafodd ddiagnosis gan feddyg annibynnol, profiadol—clinigydd, sydd mewn gwirionedd mor uchel ei pharch yn y proffesiwn fel ei bod yn cyfrannu at ganllawiau'r Sefydliad Cenedlaethol dros Ragoriaeth mewn Iechyd a Gofal, mae’n rhan o gymuned mewnwelediad NICE ac yn rhan o grŵp astudio ar y rhyngrwyd Sefydliad Iechyd y Byd o ran y meini prawf diagnostig, sydd i fod yn berthnasol yn y wlad hon. Ac yn bryderus iawn—wrth gwrs, roedd hwnnw’n ddiagnosis ei bod ar y sbectrwm, ond, yn bryderus, roedd y llythyr gan y bwrdd iechyd yn dweud nad oedd y ddau asesiad yn awgrymu gwahaniaethau sylweddol, dim ond gwahaniaeth mewn label, ac nid yw'n broblem oherwydd nid yw CAMHS Sir y Fflint yn gweithio yn unig ar label diagnostig ac nid oes angen diagnosis penodol ar y rhan fwyaf o'r ymyriadau a gynigir. Fodd bynnag, fel yr ydych yn sicr yn ymwybodol ohono, ddoe, ar draws Cymru, rhoddwyd sylw eang yn y cyfryngau y gallai methu â gwneud diagnosis cywir o blant awtistig arwain at hunan-niweidio; roedd mam yn dweud pe byddai ei merch wedi cael diagnosis syndrom Asperger yn gynharach y byddai wedi arbed llawer o ofid iddi; ac roedd academig o ysgol feddygol Prifysgol Abertawe yn rhybuddio bod rhieni yn ofni bod plant yn dioddef problemau iechyd meddwl gan nad yw cyflyrau sbectrwm awtistiaeth yn cael eu hadnabod. Dywedodd:

Yr hyn sy’n gyson ar draws yr ymchwil yw bod mwy o risg, os oes gennych awtistiaeth, o feddwl am hunanladdiad neu o ymddygiadau hunan-niweidio. Mae'n arbennig o amlwg mewn merched ac yn arbennig o amlwg mewn merched sydd wedi aros heb gael diagnosis nes eu bod yn oedolion.

O ystyried bod gwasanaeth awtistiaeth newydd Llywodraeth Cymru sy'n cael ei gyflwyno drwy Gymdeithas Llywodraeth Leol Cymru yn mynd i gymryd peth amser i gyrraedd y gogledd ac yn parhau i fod yn anstatudol, a bod Bil hir-ddisgwyliedig Paul Davies yn mynd i gymryd peth amser i basio drwy'r Cynulliad—gobeithio, gyda chymorth cyffredinol—mae angen i ni wybod pa ganllawiau a pha ryngweithio fydd yn digwydd rhwng Llywodraeth Cymru a’n byrddau iechyd a gwasanaethau CAMHS i sicrhau nad yw sefyllfa o'r math hwn yn dal i ddigwydd.