Mae’r strategaeth newydd yn nodi 10 newid trawsnewidiol sydd angen i ni fynd i’r afael â nhw, ac mae’r rhain yn ymwneud â: chreu siaradwyr trwy ein system addysg; defnydd o’r Gymraeg yn y gweithle ac yn gymdeithasol, a thrwy wasanaethau; a chreu amodau ffafriol sy’n sicrhau seilwaith a chyd-destun i’r Gymraeg—pethau megis cefnogi economi cymunedau Cymraeg, swyddi, tai, a chefnogi’r iaith ym maes technoleg ddigidol. A gaf i fod yn glir? Nid jest creu miliwn o bobl sy’n gallu siarad Cymraeg yw’r nod, ond miliwn o bobl sy’n gallu, ac yn dewis, defnyddio’r Gymraeg.

Mae’r strategaeth yn rhoi pwyslais, yn naturiol, ar gynlluniau i gynyddu yn sylweddol nifer y siaradwyr Cymraeg newydd. Rhoddir ffocws ar gryfhau’r cyfnodau pontio rhwng y blynyddoedd cynnar i addysg statudol yn y lle cyntaf, ond hefyd ar gefnogi un continwwm addysg Gymraeg er mwyn cynnig y cyfle gorau posibl i’n pobl ifanc ddatblygu i fod yn siaradwyr Cymraeg hyderus.

Bydd gofyn am uchelgais, cefnogaeth ac arweiniad cadarn gan awdurdodau lleol, llywodraethwyr a phenaethiaid ysgolion i gyrraedd ein targed o 40 y cant o blant mewn addysg cyfrwng Cymraeg erbyn 2050. Bydd gweithrediad effeithlon o’r cynlluniau strategol Cymraeg mewn addysg yn allweddol i yrru’r gwaith yma. Byddaf yn gwneud datganiad pellach ynglŷn ag adolygu’r cynlluniau strategol Cymraeg mewn addysg yn ystod yr wythnosau nesaf. Rydym yn ymwybodol, wrth gwrs, y bydd hyn yn her, ond mae’n rhaid i ni wynebu heriau fel hyn i sicrhau ein gweledigaeth. Her amlwg arall fydd sicrhau digon o weithlu i wireddu’r ehangu hwn. Bydd angen gweithredu yn fwriadus i sicrhau fod digon o bobl ifanc yn dymuno dysgu, a hynny drwy’r Gymraeg.

Cyhoeddodd y Gweinidog addysg a sgiliau yr wythnos ddiwethaf ei bwriad i fuddsoddi £4.2 miliwn o’r gyllideb addysg eleni er mwyn datblygu ymhellach y gweithlu athrawon cyfredol i addysgu’r Gymraeg ac i gyflwyno addysg drwy gyfrwng y Gymraeg. Bydd hyn yn cynnwys ehangu’r cynllun sabothol ac ymestyn rhaglen waith y consortia addysg. Bydd angen i ni hefyd gefnogi ein pobl ifanc ar eu taith iaith ar ôl gadael ysgol, wrth iddyn nhw fynd i addysg bellach ac uwch, ac wrth iddyn nhw ymuno â’r gweithlu. Edrychaf ymlaen at ddarllen adroddiad yr adolygiad o’r Coleg Cymraeg Cenedlaethol ar y camau nesaf sydd eu hangen i symud tir yn y maes yma.

Rhoddir yr un ffocws ar gynyddu’r defnydd a wneir o’r Gymraeg. Er mwyn i’r iaith lewyrchu, mae angen mwy o siaradwyr Cymraeg newydd ac mae angen i’r rheini sy’n medru’r iaith ei defnyddio hi yn rheolaidd. Mae’r rhwydweithiau Cymraeg traddodiadol wedi galluogi cenhedloedd o bobl i ddefnyddio’r Gymraeg yn gymdeithasol. Maent hefyd wedi llwyddo i greu cyd-destun i’r iaith tu hwnt i’r gyfundrefn ysgol neu’r gwaith, a hefyd mae gyda ni reswm i fod yn ddiolchgar am eu cyfraniad pwysig. Yn ôl ffigurau 2015, mae o gwmpas 10 y cant o’r boblogaeth yn defnyddio’r Gymraeg yn rheolaidd ar hyn o bryd ac rydym eisiau gweld hynny yn cynyddu i 20 y cant erbyn 2050.

Rwy’n edrych ymlaen at gyhoeddi Papur Gwyn ym mis Awst eleni yn cyflwyno cynigion ar gyfer Bil newydd i'r iaith Gymraeg, gan sicrhau ein bod yn gweithredu yn y dull mwyaf effeithiol â phosibl er lles pobl Cymru. Er mwyn cefnogi ymdrechion i gynyddu’r nifer o siaradwyr Cymraeg a’u defnydd o’r Gymraeg, mae angen creu amodau ffafriol i hynny ddigwydd. Bydd y pwyslais newydd ar ddatblygu economaidd yn rhanbarthol yn allweddol i sicrhau fod pob rhan o Gymru, gan gynnwys cymunedau Cymraeg, yn elwa yn economaidd. Mae hynny’n allweddol i ddyfodol y cymunedau hynny.

I gefnogi hynny, cyn diwedd y mis hwn, bydd nodyn cyngor technegol 20 yn cael ei gyhoeddi, ynghyd â chanllawiau a fframwaith asesu risg i’r Gymraeg ar gyfer datblygiadau mawr, i adlewyrchu ymhellach yr angen i ystyried y Gymraeg ym maes polisi cynllunio. Wrth i natur cymdeithas newid, ac wrth i ddatblygiadau mewn technoleg ddigidol barhau yn y dyfodol, bydd angen i ni weddnewid y dirwedd ddigidol Gymraeg a rhoi pwyslais arbennig ar ddatblygu technolegau iaith.

Mae’r strategaeth hon yn nodi pwynt tyngedfennol i’r Gymraeg, felly: naill ai ein bod yn torchi llewys ac yn ymateb i’r her, neu rydym yn ildio. Ymroddiad i ymateb i’r her a geir yn y strategaeth uchelgeisiol, hirdymor hon. Rydw i’n glir iawn yn fy marn bod rhaid i Lywodraeth Cymru arwain drwy esiampl a dangos arweinyddiaeth os ydym am gyrraedd ein huchelgais. Llywydd, cychwyn y daith yn unig yw’r strategaeth. Mae gan bob un ohonom ni gyfraniad i’w wneud—yn gefnogwyr, yn ddysgwyr, ac yn siaradwyr cyson. Gallwn ni i gyd fod yn un o’r miliwn.

Presiding Officer, my statement on the Government’s Welsh language strategy today is not simply a statement for those of us who speak Welsh today. It is a statement and a policy for the whole country. I hope also that it is a policy that will unite the nation, and one that will also challenge us as a nation, and, if we succeed in meeting this challenge, it will change fundamentally who we are as a nation.

I am asking us today to subscribe to a vision that draws a line under the debates of the past. Today, I want to move beyond the conflict and confrontation that we have seen all too often over the future of the language. The Welsh language belongs to us all. It is our inheritance. It is a part of us all. This is a vision where we each share our country and share our cultures together. I want all of our children to leave school confident in not only understanding the basics of the language, but also the culture that it underpins and the history that has made us the people we are today.

I am determined, and this Government is determined, that we will succeed in this endeavour. It is an historical commitment and one that will help define all of our futures. We will provide the vision and the leadership, but we also know that no Government, no Minister and no Parliament will deliver this strategy and determine our success or otherwise. That will be determined by our country and our people—those people who use and speak the language, and learn the language, and ensure that their children are confident in the language.

In changing Wales, we will also change the United Kingdom. If we are able to create a truly bilingual nation in this family of nations, we will help make the UK as a whole a different place—a place where our language is recognised as an essential part of this British inheritance and British experience. In that way, it is also a challenge to the UK as well, and particularly a British media that all too often seeks to either ignore or ridicule our culture, and a British establishment that takes no interest in the reality of a British identity that doesn't conform to their prejudices.

Presiding Officer, in closing, I hope that this is a statement that will find a resonance across the whole country and a statement that will be the beginning of a journey that we will embark upon together. Two languages, two cultures, but one nation. Thank you very much.