Diolch yn fawr, Llywydd, a diolch am y cyfle i gyfrannu yn hwn, y cylch diweddaraf ym mhenderfyniad y Llywodraeth hon, a phenderfyniad Aelodau eraill y Cynulliad hwn, i wrthsefyll ymyrraeth ddieisiau Llywodraeth y DU â chyfrifoldebau datganoledig ac i atal eu penderfyniad i orfodi eu barn nhw am gysylltiadau diwydiannol ar y Cynulliad hwn ac ar y model partneriaeth gymdeithasol, sydd wedi cael ei saernïo mor ofalus yma yn y cyfnod datganoli.

Mae'r dystiolaeth gan bartneriaid cymdeithasol ar y grŵp hwn o welliannau’n gwbl glir: bod cyfyngu ar ddidynnu taliadau tanysgrifio i undebau drwy’r gyflogres yn ddiangen, bod y gost i bwrs y wlad yn ddibwys a'i fod yn gwahaniaethu heb gyfiawnhad rhwng tanysgrifiadau aelodaeth o undeb llafur a mathau eraill o ddidyniadau cyflogres. Fel yr ydych wedi’i glywed gan Dawn Bowden ac eraill, mae'n debyg nad oes dim anhawster i'r Blaid Geidwadol ddefnyddio'r math hwn o dalu ar gyfer aelodaeth o glwb chwaraeon, gwneud rhoddion i elusen, manteisio ar gynlluniau beicio i'r gwaith nac ar gyfer gwneud tanysgrifiadau i undeb credyd. Yn unigryw, mae'n debyg, dylid neilltuo aelodaeth o undeb llafur fel rhywbeth na fydd ar gael ar gyfer y math hwn o weithgaredd.

Llywydd, ymunais ag undeb llafur am y tro cyntaf pan oeddwn yn 17 mlwydd oed, felly bydd bron yn 50 mlynedd cyn bo hir. Yn y cyfnod hwnnw, rwyf wedi talu tanysgrifiadau undeb llafur mewn arian parod; rwyf wedi ysgrifennu siec; rwyf wedi manteisio ar ddidyniadau cyflogres, ac, y dyddiau hyn, rwy’n talu drwy ddebyd uniongyrchol. Nid oes dim byd o gwbl yn atal aelodau undebau llafur rhag gwneud eu tanysgrifiadau mewn ffyrdd eraill. Beth fyddai hyn yn ei wneud fyddai gosod cyfyngiadau ar eu gallu i ddefnyddio didyniadau cyflogres, a heb reswm da o gwbl. Nid yw cyflogwyr yn cael eu gorfodi i gynnig didyniadau cyflogres, na’u gorfodi i’w ddarparu heb gost, ac nid yw undebwyr llafur yn cael eu gorfodi i dalu eu tanysgrifiadau drwy'r dull hwn. Mae'r gwelliant yn ceisio datrys problem nad yw’n bodoli.

Y prynhawn yma, Llywydd, byddaf yn dibynnu’n rheolaidd ar yr adroddiad a ddarparodd Pwyllgor Cydraddoldeb, Llywodraeth Leol a Chymunedau y Cynulliad hwn ar ddiwedd Cyfnod 1—adroddiad a gefnogir gan saith o'r wyth aelod o'r pwyllgor hwnnw ac a luniwyd ar ôl proses ofalus iawn o gasglu tystiolaeth gan y pwyllgor i graffu ar gynnig y Llywodraeth. Dyma beth ddywedodd y pwyllgor ynglŷn â didynnu tanysgrifiadau undeb llafur:

‘rydym yn credu bod darpariaethau Deddf 2016’—

Deddf y DU—

‘sy'n ceisio cyfyngu ar wasanaethau didynnu taliadau tanysgrifio i undebau drwy’r gyflogres yn ddiangen ac yn ddireswm. Maent hefyd yn gwahaniaethu rhwng tanysgrifiadau undeb llafur a thaliadau eraill a wneir gan gyflogwyr ar ran gweithwyr. Ni welwn ddim rheswm dilys i gymhwyso’r darpariaethau i awdurdodau datganoledig Cymru yng Nghymru. Drwy ansefydlogi'r bartneriaeth gymdeithasol, gallai’r darpariaethau gael effaith andwyol ar ddarparu gwasanaethau cyhoeddus yn effeithiol yng Nghymru.’

Dylai Aelodau wrthod y cynnig hwn.