Part of 9. 8. Cyfnod 3 Bil yr Undebau Llafur (Cymru) – Senedd Cymru am 7:10 pm ar 11 Gorffennaf 2017.
Diolch. Rwy'n meddwl ei bod yn deg dweud y bydd yn amlwg i lawer na all Llafur gefnogi unrhyw newidiadau i'r Bil rhag ofn iddynt dramgwyddo eu meistri undeb. Mae ymgyrch etholiadol 2017 yn dystiolaeth glir o hyn; daeth £4 miliwn o £4.5 miliwn o roddion ymgyrchu ym mis Mai yn uniongyrchol gan yr undebau. Mae hynny’n 91 y cant, a byddwn yn galw ar yr Aelodau hynny yma heddiw i ddatgan yr un buddiannau ag a wnaethoch yn ystod y cyfnod pwyllgor. Gadewch i'r bobl allan yna wybod yn union sut yr ydych wedi gwneud yn dda ar gefn yr undebau Llafur.
Llywydd, mae memorandwm esboniadol Llywodraeth Cymru’n awgrymu bod cost didynnu taliadau tanysgrifio i undebau drwy’r gyflogres yn fach iawn ac yn nodi gyda hi, yn annefnyddiol, tabl anghysylltiedig sy’n rhoi manylion yr arbedion costau ar gyfer y trothwy 40 y cant. Mewn gwirionedd, fodd bynnag, nid yw’r gost flynyddol i drethdalwyr y DU am helpu i ariannu taliadau i undebau’n un ddibwys. Ym mis Mawrth, fel rhan o bwyllgor craffu ar is-ddeddfwriaeth Tŷ'r Arglwyddi ar y Rheoliadau Undebau Llafur (Didynnu Tanysgrifiadau Undebau o Gyflogau yn y Sector Cyhoeddus) 2017 drafft, dywedodd Swyddfa'r Cabinet fod y gost bresennol i'r sector cyhoeddus am ddarparu gwasanaethau didynnu taliadau tanysgrifio i undebau drwy’r gyflogres tua £12.5 miliwn y flwyddyn. Ar hyn o bryd, dim ond tua £2.74 miliwn y mae undebau llafur yn ei ddarparu am y gwasanaeth hwn, felly mae cost ychwanegol heb ei chasglu i'r trethdalwr o £9.7 miliwn y flwyddyn. Nawr, os ydym yn cymryd bod 5 y cant o'r gost hon yn dod o Gymru, mae hyn yn costio £485,000 y flwyddyn i bwrs cyhoeddus Cymru—bron i £0.5 miliwn.
Mae hwn yn swm sylweddol o arian, ond, unwaith eto, efallai na fydd y rheini sydd wedi cael rhoddion mawr yn ystod adeg yr etholiad yn meddwl hynny, ac mae’n rhywbeth na chafodd ei gydnabod gan Ysgrifennydd y Cabinet na gan lawer o'r rhai a roddodd dystiolaeth ar y mater hwn. Ymhellach, mae Llywodraeth y DU wedi derbyn yr egwyddor o ganiatáu i ddidynnu taliadau tanysgrifio i undebau drwy’r gyflogres barhau os yw’r undeb yn talu’r gost ac os ceir cytundeb â’r cyflogwr i wneud hynny. Y bwriad yw caniatáu i gyflogwr yn y sector cyhoeddus wneud didyniadau o gyflog ei weithwyr i dalu tanysgrifiadau undeb llafur, ond dim ond os yw’r gweithwyr hynny’n cael dewis talu eu tanysgrifiadau undeb llafur drwy ddulliau eraill, neu os oes trefniadau wedi’u gwneud i'r undeb i wneud taliadau rhesymol i'r cyflogwr am wneud y didyniadau.
Mae'r Bil yn tanseilio patrymau gweithio modern, hyblyg ac yn mynd yn ôl i oes o gam-drin undebau llafur, wedi’i ategu’n sinigaidd gan eu cysylltiadau â'r Blaid Lafur. Felly, i gloi, Llywydd, unig ddiben y gwelliant hwn yw sicrhau tryloywder llawn i weithwyr, hyblygrwydd a diogelwch o ran talu tanysgrifiadau, ac arbed tua £0.5 miliwn i'r pwrs cyhoeddus yng Nghymru, ac rwy’n annog ac yn cymell yr holl Aelodau i'w gefnogi.