Part of 9. 8. Cyfnod 3 Bil yr Undebau Llafur (Cymru) – Senedd Cymru am 8:16 pm ar 11 Gorffennaf 2017.
Diolch, Llywydd. Nid oedd llawer o'r atebion, wrth gwrs, gan yr Ysgrifennydd Cabinet a'r rheini a roddodd dystiolaeth yng Nghyfnodau 1 a 2 y Bil hwn, yn syml, yn seiliedig ar ddigon o dystiolaeth inni wneud asesiad annibynnol o effaith y Bil hwn. Er enghraifft, i fynd yn ôl at welliant 1, dywedwyd wrthym yn barhaus bod cost didynnu taliadau tanysgrifio i undebau drwy’r gyflogres yn fach iawn, heb i neb allu darparu ffigur pendant. Ac eto rydym yn gwybod o ddadansoddiad Swyddfa'r Cabinet ei fod yn costio £9.7 miliwn net yn flynyddol ledled y DU, sy'n cyfateb i tua £0.5 miliwn yma yng Nghymru. Hefyd, mae'r memorandwm esboniadol a gyflwynwyd gan Lywodraeth Cymru—. Felly, ceir cwmpas yn sicr ar gyfer dadansoddiad pellach o ran costau ac effaith y Bil hwn a Deddf y DU. Mae adolygu a chraffu yn hanfodol i greu deddfwriaeth dda, o ran dadansoddi’r hyn sydd eisoes ar waith, ac o ran rhoi gwell sail i’r hyn yr ydym yn ceisio ei wneud.
O ystyried y rhuthr i wthio’r Bil penodol hwn drwodd, rwy’n meddwl bod angen inni oedi ac ystyried yr effeithiau hirdymor yn y fan yma, ac mae asesu Deddf y DU yn hanfodol i hyn. Ymhellach, bydd hyn yn caniatáu eglurder llwyr o ran cymhwysedd deddfwriaethol, rhywbeth nad wyf fi na fy nghydweithwyr ar y meinciau hyn yn teimlo ei fod gennym eto. Mae'n deg i ddweud y bu rhywfaint o amwysedd yn y maes hwn. Wrth i Fil y DU wneud ei ffordd drwy Senedd San Steffan, honnodd Llywodraeth Cymru na ddylai rhai o'i ddarpariaethau ymestyn i wasanaethau cyhoeddus datganoledig, gan addo cyflwyno ei deddfwriaeth ei hun i ddatgymhwyso'r darpariaethau hynny yng Nghymru cyn gynted a phosibl—fel pe byddai hynny’n brif flaenoriaeth i’r Llywodraeth Cymru hon pan eich bod yn ystyried sefyllfa ein gwasanaeth iechyd, y safonau gwael yn ein haddysg—sef lle'r ydym ni ar hyn o bryd.
Mae Llywodraeth y DU wedi parhau i ddadlau nad yw cyfraith undebau llafur wedi’i datganoli, ac felly mae'n debygol iawn y bydd trydydd darn o ddeddfwriaeth o Gymru yn cyrraedd y Goruchaf Lys drwy atgyfeiriad gan Lywodraeth y DU. Mae hyn yn wastraff drud o arian trethdalwyr ar gyfer deddfwriaeth sy'n ddiangen, yn hen-ffasiwn ac yn ddim mwy na phrosiect balchder i Lywodraeth Cymru. Mae’n drueni gweld miloedd o bunnoedd o arian trethdalwyr yn cael ei ddefnyddio ar achos llys dros gymhwysedd, dim ond i sylweddoli pa mor ddi-glem yw Llywodraeth Lafur Cymru oherwydd inni fod ar gymaint o frys i basio'r Bil hwn. Llywydd, mae Deddf Undebau Llafur 2016 Llywodraeth y DU yn dangos natur flaengar gweddill y DU. Yn y cyd-destun hwn, ni ellir gweld Cymru fel bod yn mynd tuag yn ôl.
Gallaf ddweud wrthych yn awr, nid yw'n cymryd hyfdra i fod yn Geidwadwr Cymreig; mae'n cymryd gonestrwydd, dewrder, argyhoeddiad, egwyddor a moesau. Rwy'n hynod falch o fod yn Geidwadwr Cymreig, ac rwy'n hynod o falch i herio’r ddeddfwriaeth hon a chraffu arni, a byddwn yn gwneud hynny ar unrhyw bryd, mewn unrhyw le, ac unwaith eto. Diolch.