Part of the debate – Senedd Cymru am 6:56 pm ar 18 Gorffennaf 2017.
Ac mae'n amlwg iawn hefyd bod yr Aelod wedi codi mater perfformiad y weinyddiaeth Lafur hon ers 1999, a chafodd ei gefnogi'n fedrus gan weiddi a chyfraniad Mark Isherwood.
Gadewch i mi roi rhai ffeithiau iddo am yr hawl i brynu ac, yn wir, roedd ymyriad Joyce Watson yn llygad ei le. Mae'r Llywodraethau Ceidwadol o dan Theresa May a David Cameron wedi methu â darparu cartrefi ar draws y DU. Yn wir, hwn yw’r swm isaf o dai a ddarperir gan weinyddiaeth Geidwadol ers 1923. Felly, ni fyddwn yn cymryd unrhyw gyngor oddi wrthych chi ar adeiladu cartrefi newydd yng Nghymru. Mae angen i chi ei gael yn iawn o'r canol, hefyd. Mae’r £1 biliwn yr ydych yn ei roi i weinyddiaeth Gogledd Iwerddon yn gyfle y gallech chi ei roi dros Gymru yma er mwyn i ni allu adeiladu mwy o gartrefi. Rhowch i ni yr hyn yr ydym yn ei haeddu yma yng Nghymru, hefyd, yn hytrach na chwyno o'r ymylon.
Y ffaith arall yr wyf yn credu y byddai'n werth ei nodi yn y Siambr hon yw, am y cyfnod diwethaf o bum mlynedd—bod ffigurau cyfredol—rhwng 2012-13 a 2016-17, o dan y polisi ychwanegiadau un am un—dyma'r un y mae Mark Isherwood yn dweud wrthym ni amdano, gwerthu un, adeiladu un—dywedaf wrthych chi beth a ddigwyddodd yn Lloegr: 54,581 o werthiannau hawl i brynu gan awdurdodau lleol yn Lloegr. Beth wnaethon nhw ei adeiladu? Deuddeg mil, pedwar cant a saith deg dau. Nid yw hynny’n un am un yn union yn ôl fy mathemateg i. Felly, peidiwch â rhoi'r rhethreg am adeilad i mi—[Torri ar draws.] Nid wyf yn derbyn ymyriad eto, ond byddaf yn gwneud hynny os caf rywfaint mwy o amser ymhen dipyn.
Yn olaf, o ran y manylion ychwanegol y mae cydweithwyr wedi eu cyflwyno—Siân Gwenllian, rwy'n ddiolchgar iawn am eich ymrwymiad i gefnogi'r Bil. Rwyf wedi cwrdd â'ch Aelod arweiniol ar dai ac rwyf yn ddiolchgar iawn am y gefnogaeth y mae hi wedi gallu ei rhoi ar ran y grŵp. Rydych chi’n yn llygad eich lle, mae mater y rhentu i brynu a’r ‘sbeic’ yn fy mhoeni i o ran yr hyn y gallai hynny gyfeirio ato, ond rwy'n credu bod canlyniadau cadarnhaol amcanion polisi tymor hir hwn yn drech na mater y ‘sbeic’ dros y cyfnod o 12 mis. Ond fe wnaf weithio gyda'ch cydweithwyr i weld a allwn ni ddod o hyd i ffordd drwy hynny.
Rwy’n credu—eto, cododd Huw Irranca y mater o ran y ddyletswydd absoliwt ar Weinidogion o safbwynt cyngor. Byddaf yn ystyried hynny ymhellach, ond gwrandewais ar gyngor y Pwyllgor Cydraddoldeb, Llywodraeth Leol a Chymunedau ac roeddent yn glir iawn o ran eu barn, ond byddaf yn ailystyried hynny.
Unwaith eto, yr hyn a allai fod yn ddefnyddiol i Aelodau, ar y sail bod rhai Aelodau wedi defnyddio ystadegau nad wyf yn eu cydnabod yma—y ffaith amdani yw bod £4.4 miliwn o gost ychwanegol i Lywodraeth y DU ar fudd-dal tai ar gyfer cyn-eiddo rhentu i brynu sydd bellach yn y sector rhent preifat. Felly, sut y mae’n gwneud synnwyr economaidd i wneud hynny yn y lle cyntaf? Rwy'n credu, unwaith eto, y dylai Aelodau ystyried hyn yn gyfres o offerynnau i ddarparu tai cymdeithasol a thai ychwanegol ar gyfer pobl Cymru. Mae’r cynhyrchion yr ydym yn eu datblygu yn ein hadran, fel prosesau rhentu i brynu a phrosesau gweinyddol eraill trwy Rhentu Doeth Cymru a ffactorau eraill yn y Bil Tai, y Ddeddf Tai bellach, yn rhoi cyfle i ni ddefnyddio’r gyfres hon o offerynnau i greu ateb tai gwell i bawb yng Nghymru. Nid oeddwn i’n mynd i ymateb i'r meistr cynllwynio, Mr McEvoy, yn yr ystyr nad yw'n cefnogi'r egwyddor sosialaidd i ddod â’r hawl i brynu i ben. Rwy’n synnu braidd gan fod ei blaid wedi bod yn gefnogol iawn o'r ymagwedd hon. Yn wir, rwy’n meddwl ei bod yn rhan o ymagwedd eich maniffesto ac mae'n rhywbeth yr wyf i’n ddiolchgar amdano—y cymorth hwnnw. Byddwn yn gofyn iddo fyfyrio ar ei gyfraniad ac efallai bod yn fwy cadarnhaol yn ei gefnogaeth i’r Bil hwn.
Llywydd, rwy'n ddiolchgar iawn am y cyfle i ddod â Chyfnod 1 i'r pwyllgor. Mae bob amser yn ddadl ddiddorol pan fydd gan Mr Melding ei farn glir ar y Bil hwn. Byddaf yn edrych ymlaen yn awchus—. Bydd y sgyrsiau yn parhau, rwy'n siŵr, wrth inni symud ymlaen, ond fy nghynnig i yw cael mwy o gonsensws ynghylch y cyfleoedd y mae’r Bil hwn yn eu cyflwyno o ran creu ateb gwell ar dai i bobl yng Nghymru sydd fwyaf mewn angen. Rwy'n cynnig yn ffurfiol.