4. 3. Datganiad: ‘Ffyniant i Bawb: Y Strategaeth i Gymru’

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:30 pm ar 19 Medi 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Carwyn Jones Carwyn Jones Labour 3:30, 19 Medi 2017

(Cyfieithwyd)

Yn gyntaf, mae'r Aelod yn gwbl gywir i ddweud ein bod yn annog y math hwnnw o feddwl. Fel y mae’n gwybod, rydym ni wedi trafod sawl gwaith pa mor bwysig yw gallu defnyddio syniadau newydd o’r tu allan i'r Llywodraeth, ac rwy’n croesawu’r sylwadau a wnaeth. Gofynnodd gwestiwn uniongyrchol i mi a'r ateb yw 'ydym'. Rydym ni eisiau ystyried pob strwythur posibl o ran rhedeg cartrefi gofal, ac mae hwnnw’n syniad y gellir ei ystyried, yn sicr, i weld pa mor ddichonadwy ydyw.

O ran CDLlau, mae'n iawn dweud nad yw CDLlau ar eu pennau eu hunain yn ddigonol bellach. Mae’n rhaid i gynllunio rhanbarthol fod yn llawer cryfach, ac mae hynny'n rhywbeth yr ydym ni’n bwriadu parhau i symud ymlaen ag ef yn rhan o'r Bil llywodraeth leol. Mae'n hollol gywir i ddweud ein bod ni'n byw mewn byd lle nad yw ffiniau llywodraeth leol mewn gwirionedd yn cael eu parchu gan gynllunwyr, na chan natur, na chan ddaearyddiaeth, ac mae'n golygu pan fydd un awdurdod lleol penodol yn edrych ar ei CDLl yng nghyd-destun yr hyn sy'n digwydd yn ei ardal ei hun yn unig, yn aml ceir effaith ganlyniadol rywle arall. Ac felly, bydd gweld cynllunio rhanbarthol yn y dyfodol yn hynod bwysig. Mae’r mater o ôl troed rhanbarthol yn rhywbeth a fydd yn cael ei ystyried yn rhan o'r Bil llywodraeth leol. Rydym ni’n dymuno annog awdurdodau lleol i gydweithio er mwyn sefydlu strwythurau cynllunio rhanbarthol.

Mae'n gofyn y cwestiwn i mi: a ydw i’n ffyddiog y gall pob awdurdod lleol gyflawni o ran strategaethau economaidd lleol? Yr ateb i'r cwestiwn hwnnw yw: nac ydw, ni allan nhw ei wneud ar eu pennau eu hunain. Dyna lle mae angen iddyn nhw weithio gyda'i gilydd. Nid wyf yn credu bod digon o ddyfnder ym mhob awdurdod lleol unigol yng Nghymru i ddatblygu'r math o strategaeth economaidd sydd ei hangen, ond drwy gydweithio ar ôl troed rhanbarthol, gellir creu'r dyfnder hwnnw. Ac wrth gwrs, rydym ni’n gwybod hefyd nad yw economïau yn parchu ffiniau llywodraeth leol. Mae'n hynod bwysig bod awdurdodau Blaenau'r Cymoedd yn gallu gweithio gyda'i gilydd er budd pawb, yn hytrach na meddwl ‘Byddwn ni’n ymdrin â’r hyn sy'n digwydd yn ein hardal ni yn unig.’ Rydym ni’n gwybod nad yw'r byd yn gweithio fel hynny. Ac mae hyn yn rhywbeth yr ydym ni’n awyddus i'w wneud. Gwn fod Ysgrifennydd y Cabinet wedi gweithio'n agos iawn gydag arweinwyr llywodraeth leol, ac maen nhw’n deall y neges honno. Ni allwn ni barhau ar drywydd sy'n trin Cymru fel 22 o ardaloedd gwahanol sy'n gweithredu bron yn gyfan gwbl yn annibynnol ar ei gilydd, a dyna pam y bydd cynllunio rhanbarthol yn dod yn bwysicach yn rhan o'r Bil hwnnw.

Yn olaf, mae'n sôn am safleoedd tir llwyd. Ydym, rydym ni eisiau gweld mwy o adfer tir llwyd, ond mae cost sylweddol i hyn. Rwy’n gwybod am o leiaf un enghraifft y gwnes i ymdrin â hi pan oeddwn i'n Weinidog dros yr amgylchedd, pan oedd y gost o adfer un safle bach yn £20 miliwn. Yn y gorffennol oedd hynny, 10 mlynedd yn ôl, oherwydd nad oedd y busnes yn bodoli mwyach —y perchnogion gwreiddiol. Ac o ganlyniad i hynny, mae'r atebolrwydd yn dod i ddwylo Llywodraeth Cymru. Dyma’r sefyllfa gyda glo brig hefyd. Nawr, mae problemau gwirioneddol yn bodoli o ran adfer safleoedd brig glo, a bydd rhai ohonom ni yn y Siambr hon yn fwy na chyfarwydd â nhw, a beth sy'n digwydd os nad yw'r busnes sy'n berchen ar y safle yn bodoli mwyach—mae'n mynd i ddwylo’r derbynwyr neu’n diflannu yn llwyr. Ac felly, mae'r rhain yn faterion yr ydym yn ymrafael â nhw, ond mewn egwyddor, wrth gwrs, rydym ni’n dymuno gweld rhagor o safleoedd tir llwyd yn cael eu hadfer, ond mae’n rhaid i ni wneud hynny ar y sail ei bod yn glir bod cyfyngiad ar yr hyn y gallwn ni fforddio talu amdanyn nhw yn y flwyddyn ariannol.