5. 4. Datganiad: Bil yr UE (Ymadael)

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:13 pm ar 19 Medi 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Carwyn Jones Carwyn Jones Labour 4:13, 19 Medi 2017

(Cyfieithwyd)

Wel, ni ellir rhoi’r bai arnaf i am i'r DU ymuno â'r Gymuned Ewropeaidd ym 1972, o gofio fy mod i’n bump oed ar y pryd, yn yr un modd ag y gofynnwyd i mi pa ffordd yr oeddwn wedi pleidleisio yn refferendwm 1979. Yn amlwg, mae angen i mi edrych ychydig yn iau, oherwydd dim ond 12 oed oeddwn i. Serch hynny, mae'n rhaid i ni gofio bod y DU wedi ymuno â'r Gymuned Economaidd Ewropeaidd oherwydd ei fod yn dyheu am wneud hynny yn fawr iawn. Ond trafodaeth ar gyfer diwrnod arall yw honno o bosibl.

Nid yw hyn yn ymwneud â gwrthdroi Brexit. Rwyf wedi dweud hynny dro ar ôl tro. Siawns bod hyn yn achos o 'Mae’n rhaid i Brexit ddigwydd ar y telerau a gyflwynir gan Lywodraeth y DU yn unig'. Oherwydd dyna'r hyn maen nhw'n ei ddweud: 'Ein Brexit ni neu hen dro i chi'. Nawr, nid yw hynny'n ffordd synhwyrol o ymdrin â materion pan ddaw i ddatganoli. Nid yw’r DU fel yr oedd ym 1972. Nid yw'n wladwriaeth unedol gydag un Llywodraeth. Mae'n bartneriaeth o bedair gwlad lle mae gwahanol gyfrifoldebau wedi'u dyrannu i’r gwahanol lywodraethau yn unol ag a ydyn nhw wedi'u datganoli neu heb eu datganoli.

Dychwelaf at y pwynt y gwnes i’n gynharach, i atgoffa arweinydd UKIP. Yr hyn y gofynnir i mi ei wneud yma fel Prif Weinidog, os caiff Llywodraeth y DU ei ffordd, yw sefyll gerbron y Cynulliad a dweud wrth y Cynulliad y dylai'r pwerau a fyddai'n dod yn awtomatig i'r Cynulliad fynd i Lundain am gyfnod diderfyn ac y dylem ni fel Cynulliad gefnogi hynny. Does bosib na fyddai neb yn dymuno cefnogi sefyllfa o’r fath—wel, mae’n bosibl y byddai rhai, ond ni fyddai neb yma eisiau cefnogi sefyllfa o’r fath, lle mae pwerau a fyddai'n dod atom ni yn cael eu cipio. Yn wir, nid ydyn nhw’n bwerau yr ydym yn eu harfer ar hyn o bryd, ond yn naturiol, byddan nhw’n dod atom ni. Pa wahaniaeth y mae'n ei wneud—mae'n cwyno am Frwsel—os ydyn nhw wedyn yn mynd i Whitehall ac yn diflannu i’w fecanweithiau, ac wedyn rydym mewn sefyllfa lle rydym yn ei chael yn anodd llunio amaethyddiaeth, llunio datblygiad economaidd, llunio ein polisi pysgodfeydd yn y ffordd y byddem yn ei dymuno? Wrth gwrs, ni ellir rhoi rhyddid i bawb. Rwy'n deall hynny. Mae'n rhaid i ni sicrhau bod marchnad sengl yn y DU, ac nad oes gennym unrhyw reolaeth o gwbl dros sut y telir cymorthdaliadau. Ni allwn ennill y frwydr honno. Mae Lloegr yn fawr iawn. Ni allwn ennill y frwydr honno. Felly, mae'n rhaid cael rheolau. Rydym yn deall hynny. Ond dylid gwneud hyn trwy ganiatâd ac nid trwy orfodaeth. Hynny sy’n allweddol.

Y Bil hwn—gellir dileu'r cymalau dadleuol o'r Bil hwn sy'n ymdrin â datganoli. Mae hynny'n dileu rhwystr, o ran datganoli, wrth symud y Bil hwn ymlaen. Mae yna faterion eraill a drafodir yn y Senedd, rwy'n siŵr, ac yn y Siambr hon. Nid oes pris i Lywodraeth y DU am hyn. Nid oes unrhyw gost iddyn nhw. Nid oes unrhyw anfantais iddyn nhw o gwbl. Y cyfan y mae'n rhaid iddyn nhw ei wneud yw gweithio gyda ni i ddod i gytundeb derbyniol, ac mae'n dileu problem iddyn nhw. Ni allaf ddeall y synnwyr strategol o ddweud, 'Gadewch i ni frwydro yn erbyn pawb posibl', yn hytrach na dweud, 'Gadewch i ni ganolbwyntio ar y materion. Mae hon yn broblem i Gymru a'r Alban. Nid yw'n broblem i ni mewn gwirionedd. Gadewch i ni ddod i gytundeb ar y mater ac ymdrin ag ef’. Hyd yn hyn, ni fu unrhyw awgrym eu bod wedi gallu gwneud hynny, ond mae'n rhywbeth yr ydym ni’n dymuno ei weld yn y dyfodol, a dyna'r mater sylfaenol yma. Mewn rhai ffyrdd, nid yw'n ymwneud â Brexit. Mewn gwirionedd, mae'n ymwneud â sicrhau bod y pwerau lle maen nhw i fod, a’r egwyddor o ganiatâd wrth sôn am greu fframweithiau cyffredin mewn meysydd datganoledig, yn hytrach na gorfodi’r Bil hwn, ar yr wyneb—. Rwy’n clywed yr hyn a ddywedir gan Weinidogion y DU, ond mae'r hyn sydd ar wyneb y Bil yn eithaf gwahanol. Yr hyn y byddai'r Bil yn ei wneud fyddai amddifadu pobl Cymru o’r pwerau y mae ganddyn nhw’r hawl iddynt am gyfnod amhenodol, ac ni allwn i awgrymu i’r Cynulliad, mewn unrhyw fodd, y dylai'r Cynulliad bleidleisio o blaid hynny.