Rwy’n ddiolchgar am yr eglurhad hwnnw, David, ond roeddwn yn mynegi fy syndod pan gawsom y datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet y diwrnod hwnnw yn ôl ym mis Mawrth. Rwy’n derbyn nad penderfyniad—mwy am hynny yn nes ymlaen—Ysgrifennydd y Cabinet ydoedd; negesydd yn unig ydoedd yn y lle hwn, ond nid oedd hynny’n lleihau’r syndod a deimlodd rhai ohonom. Ond diolch am eich ymyriad beth bynnag.

Hyd at y pwynt hwnnw, yn amlwg, nid oeddwn wedi canfod ymchwydd poblogaidd o farn gyhoeddus a oedd yn awyddus i gael carchar ym Mhort Talbot, rhaid i mi ddweud. Dim galwad gyhoeddus o gwbl. Roedd yna, ac mae yna, alwad gyhoeddus am forlyn llanw ym mae Abertawe, mae yna alwad gyhoeddus am drydaneiddio’r brif reilffordd o Lundain i Abertawe, ond uwch garchar ym Maglan—ni chafwyd galwad gyhoeddus o gwbl.

Nawr, wrth gwrs, digwyddodd y cyhoeddiad annisgwyl hwn—drwy gyfrwng Ysgrifennydd y Cabinet—oherwydd nad yw plismona, trosedd a chyfiawnder wedi eu datganoli i Gynulliad Cenedlaethol Cymru wrth gwrs. Gall San Steffan gyhoeddi pethau a dyna ni. Eto i gyd, mae plismona wedi’i ddatganoli ym mhob man arall, yn amlwg: yr Alban, Gogledd Iwerddon, Llundain, Manceinion hyd yn oed, ond nid i Gymru. Ac nid dadl yw hon am bwerau er eu mwyn eu hunain yn unig, ond o ran cyfiawnder troseddol, mae’r angen i fynd i’r afael â drws tro aildroseddu, fel y soniwyd mewn man arall, yn hollbwysig.

Mae’r diffyg yn torri ar draws hynny. Er mwyn ceisio atal troseddwyr rhag aildroseddu, mae angen ymateb gydgysylltiedig ac unedig ar draws yr holl wasanaethau cyhoeddus a sefydliadau gwirfoddol ac elusennol lleol. Oherwydd, ar gyfer troseddwyr sy’n gadael y carchar, mae angen tai, tai i bobl wedi iddynt gael eu rhyddhau; mae angen posibiliadau addysg a hyfforddiant; mae angen gwasanaethau iechyd cyffredinol; mae angen gwasanaethau iechyd meddwl; mae angen triniaethau cyffuriau ac alcohol; mae angen cymorth gwasanaethau cymdeithasol. Mae pob un o’r gwasanaethau hyn sydd eisoes dan ormod o bwysau wedi’u datganoli i Gymru. Rydym yn eu rheoli oddi yma. Mae cydlynu â phlismona, y gwasanaeth prawf, cyfiawnder troseddol a charchardai, materion nad ydynt wedi’u datganoli, yn anodd iawn felly, a dyna pam y cawn y cyhoeddiad sydyn hwn, pwy bynnag a’i cyhoeddodd, lle bynnag—ac rwy’n ddiolchgar i Ysgrifennydd y Cabinet am y cyhoeddiad hwnnw yn ôl ym mis Mawrth.

Ond gan nad yw cyfiawnder troseddol a charchardai wedi eu datganoli, sut y gallwn gael y math hwn o gyhoeddiad, a bod disgwyl i ni godi’r darnau gyda’n gwasanaethau datganoledig eisoes dan ormod o bwysau yma yng Nghymru? Oherwydd mae atal aildroseddu eisoes yn dasg anodd iawn. Mae cyfraddau aildroseddu parhaus yn dyst i hynny i gyd. Ond yn y pen draw, nid oes angen yr uwch garchar hwn. Nid oes unrhyw alw cyhoeddus poblogaidd amdano. Nid oes croeso iddo. Pleidleisiwch dros gynnig Plaid Cymru. Diolch yn fawr.