Rwy’n anghyfforddus iawn gyda’r cynnig i adeiladu carchar mawr ym Mhort Talbot a’r gemau gwleidyddol sy’n mynd gyda hynny. Nid wyf yn derbyn y ddadl fod hwn yn fater sydd heb ei ddatganoli. Mae’n ymwneud â’r math o wlad yr ydym am i Gymru fod, ac mae cyhoeddiad dydd Llun ynglŷn â chomisiwn ar gyfiawnder yng Nghymru, dan arweiniad yr Arglwydd Thomas o Cwmgiedd, yr Arglwydd Brif Ustus presennol, yn cynnig cyfle inni ddatganoli mwy o’r system farnwrol yng Nghymru a hefyd i gael trafodaeth ynglŷn â sut beth yw cyfiawnder yng Nghymru. Hoffwn weld system garchardai nad yw’n gosod pobl mewn warysau, ond sy’n canolbwyntio, yn hytrach, ar adsefydlu. Dyna fy ngreddf, ond wrth fyfyrio ar beth i’w ddweud yn y ddadl heddiw edrychais ar beth o’r dystiolaeth, ac mae’r dystiolaeth yn gymysg. Rwy’n credu bod angen i ni bwyso a mesur pwysigrwydd cadw carcharorion yn agos at eu teuluoedd gyda’r dystiolaeth arall sy’n dangos y gall gwahanu troseddwyr oddi wrth eu grŵp cyfoedion helpu gyda’r cylch o aildroseddu. Mae tystiolaeth yn dangos bod carcharorion mewn carchardai mwy newydd yn cael canlyniadau gwell na’r rhai sydd wedi’u lleoli mewn carchardai hŷn, a bod hwn yn ffactor llawer mwy mewn perthynas ag aildroseddu na maint y sefydliad. Mae llawer yn dadlau bod carchardai mwy o faint yn rhy amhersonol i gefnogi adsefydlu effeithiol, tra bod eraill yn dadlau bod yr arbedion maint a ddarperir gan garchardai mwy o faint yn golygu y gellir darparu hyfforddiant a chyfleusterau cyflogaeth gwell ac ehangach. Felly, mae’r dystiolaeth yn gymysg.

Nid yw’r achos economaidd yn glir chwaith. Mae pobl yn dadlau—