11. 10. Dadl y Ceidwadwyr Cymreig: Strategaeth Genedlaethol Llywodraeth Cymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:41 pm ar 27 Medi 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mohammad Asghar Mohammad Asghar Conservative 4:41, 27 Medi 2017

(Cyfieithwyd)

Mae’r strategaeth ‘Ffyniant i Bawb’ yn ymgais arall i ail-lansio’r Llywodraeth Lafur flinedig, ddigyfeiriad ac aflwyddiannus hon yng Nghymru. Er bod nodau’r ddogfen hon yn ganmoladwy, yn anffodus mae’n brin o fanylion. Heb y manylion ar faterion yn ymwneud â sicrhau a mesur canlyniadau, uchelgeisiau’n unig yw’r ymrwymiadau hyn. Mae Llafur Cymru wedi bod mewn grym yn y lle hwn ers dros 18 mlynedd, ac mae Llafur wedi gwneud cam â gorllewin Cymru yr holl ffordd ers hynny.

Ni fu’r methiant mor amlwg yn unman ag y mae yn system addysg y wlad hon. Ar ôl 18 mlynedd mewn grym, mae cenedlaethau olynol wedi cael cam yn sgil hunanfodlonrwydd Llywodraeth Cymru mewn perthynas ag addysg. Mae ein plant yn haeddu system addysg o’r radd flaenaf yma, ond mae’r safleoedd PISA yn dangos bod Llafur Cymru wedi darostwng Cymru i hanner gwaelod y tabl cynghrair addysg byd-eang. Gan Gymru y mae’r system ysgolion sy’n perfformio waethaf yn y Deyrnas Unedig. Cyfraddau pasio TGAU A i C eleni oedd yr isaf ers 2006. Dywedodd Comisiynydd Cenedlaethau’r Dyfodol Cymru yn ddiweddar na fydd bron 45 y cant o’r rhai a fydd wedi gadael ysgol yng Nghymru rhwng 2015 a 2020 wedi cael pump TGAU da. Nid fi sy’n dweud hynny, ond y comisiynydd cenedlaethau’r dyfodol.

Rydym yn wynebu argyfwng ym maes hyfforddi a chadw athrawon. Mae tri deg wyth y cant o leoedd hyfforddi athrawon ysgolion uwchradd yn parhau i fod heb eu llenwi. Mae nifer sylweddol o athrawon sydd eisoes wrthi’n addysgu yn ystyried gadael y proffesiwn. Dirprwy Lywydd, mae dybryd angen strategaeth ar Gymru i ddod ag athrawon newydd i’r wlad ac i gadw’r rhai sydd gennym yn barod. O ran addysg uwch, mae Cymru wedi gweld gostyngiad yn nifer y bobl sy’n dysgu’n rhan-amser mewn sefydliadau addysg uwch. Rhwng 2009 ac 2014, disgynnodd niferoedd myfyrwyr 11 y cant yng Nghymru. Cafodd y dirywiad hwn ei waethygu gan doriadau parhaus Llywodraeth Cymru i gyllidebau addysg uwch. Cafwyd toriad o bron £36 miliwn yn yr arian cyhoeddus a ddyrannwyd i brifysgolion Cymru ers 2015-16. Nid yw addysg bellach wedi gwneud yn well. Mae Swyddfa Archwilio Cymru wedi tynnu sylw at y ffaith bod cyllid grant yn y sector hwn wedi gostwng 13 y cant mewn termau real rhwng 2011-12 a 2016-17.

Dirprwy Lywydd, mae angen mwy o eglurder ynglŷn â sut y bydd Llywodraeth Cymru yn mynd i’r afael â’r bwlch sgiliau yng Nghymru. Yn ôl Cydffederasiwn Diwydiant Prydain, mae 61 y cant o fusnesau yng Nghymru yn ofni na fyddant yn gallu recriwtio digon o weithwyr tra medrus i ateb y galw ac i dyfu yng Nghymru. Er gwaethaf cynnydd yn lefelau cyflogaeth, mae cyfraddau gweithgarwch economaidd yng Nghymru yn dal i ddangos cymaint o’r gweithlu sydd â chyrhaeddiad addysgol gwael a heb lawer o sgiliau. Mae Llywodraeth Cymru yn addo darparu 100,000 o brentisiaethau i bobl o bob oed a’u defnyddio i godi lefel gyffredinol sgiliau yn y gweithle. Ond nid yw wedi darparu fframwaith ar gyfer cyflawni’r addewid hwn, na sut y maent yn bwriadu gwneud hynny.

Gall dysgu oedolion yn y gymuned chwarae rhan allweddol yn gwella ansawdd bywyd dinasyddion Cymru. Fodd bynnag, mae’r ddarpariaeth wedi crebachu ar draws Cymru, ac mewn rhai ardaloedd mae wedi erydu’n ddifrifol. Mae’r grant dysgu yn y gymuned gan Lywodraeth Cymru, a ddefnyddir fel arian grant uniongyrchol ar gyfer dysgu oedolion yn y gymuned, wedi gostwng. Gall dysgu oedolion yn y gymuned chwarae rhan allweddol yn gwella ansawdd bywyd dinasyddion Cymru os caiff ei gefnogi’n briodol.

Dirprwy Lywydd, mae’r diffyg canlyniadau mesuradwy yn y ddogfen hon yn tanseilio’r tebygolrwydd y caiff yr amcanion hyn eu cyflawni. Oni bai bod Llywodraeth Cymru yn mynd i’r afael â’r materion hyn, bydd yn dioddef yr un dynged ag y gwnaeth ar gyllid Amcan 1 ac ardaloedd Cymunedau yn Gyntaf. Bydd yn methu cyflawni, ac rwy’n siŵr y byddant yn ailystyried unwaith eto i wneud mwy o welliannau yn yr holl senario hon. Diolch.