Yn ddiweddarach yr wythnos hon, bydd tref hynafol Trefaldwyn yn paratoi i droi’r cloc yn ôl 750 o flynyddoedd i ddathlu arwyddo Cytundeb Trefaldwyn. Ar 29 Medi 1267 arwyddodd Brenin Lloegr, Harri III, a Llywelyn ap Gruffudd, Tywysog Gwynedd, gytundeb i gydnabod mai Llywelyn oedd Tywysog Cymru. Rhoddai cytundeb 1267 Lanfair-ym-Muallt, Aberhonddu a Chastell Whittington yng nghanolbarth Cymru i Lywelyn. Cafodd sicrwydd hefyd na fyddai unrhyw gastell yn cael ei adeiladu ym Mhenarlâg am 60 mlynedd gan Robert o’r Wyddgrug, gan ddiogelu ffin ogledd-ddwyreiniol Cymru. Fodd bynnag, yn dilyn olyniaeth Edward I yn Frenin Lloegr ym 1272, dirywiodd y berthynas rhwng Cymru a Lloegr a chyhoeddodd Edward ryfel yn erbyn Llywelyn yn 1276. I ddathlu saith can mlynedd a hanner ers y cytundeb, mae Cyngor Tref Trefaldwyn a phartneriaid wedi cytuno i ailgreu golygfa arwyddo’r cytundeb, a bydd plant ysgol lleol yn cymryd rhan. Yn nes ymlaen, bydd gwledd ganoloesol ac adloniant yn neuadd y dref, a byddaf yn ei mynychu. Rwy’n siŵr y bydd pawb yn awyddus i ymuno â mi i ddymuno’n dda i bobl Trefaldwyn wrth iddynt nodi’r achlysur arbennig hwn.