Diolch i Mike Hedges, nid yn unig am ei sylwadau heddiw, ond am y gwaith a wnaeth ar y Pwyllgor Cyllid yn flaenorol, ac wrth gwrs rwy’n cefnogi’n fawr iawn yr hyn a ddywedodd am Jocelyn Davies. Rwy’n gobeithio y gallaf barhau—. Rwy’n credu bod gan Jocelyn ddull o weithredu lle’r oedd hi’n awyddus i weithio gyda phob plaid yma, ac rwy’n gobeithio bod—. Yn sicr, mae tywys Bil drwodd, mae angen i mi wneud hynny, ac rwy’n ymwybodol iawn fod angen i mi adeiladu cefnogaeth i’r Bil hwn ar ran y pwyllgor.

Hoffwn ddweud, cyn ateb y cwestiwn yn benodol, i gefnogi’r hyn roedd Mike Hedges yn ei ddweud am yr angen am gwynion llafar, mae pawb ohonom wedi eistedd yn ein cymorthfeydd ac yn ein swyddfeydd gyda phobl sy’n barod iawn i ddweud eu stori wrthym ond nad ydynt am lofnodi’r darn o bapur neu ddweud nad ydynt wedi dod â’u sbectol, wyddoch chi, ac mae’n rhaid i ni lywio ein ffordd drwy hyn. Ond wrth edrych ar y Bil hwn, cefais fy nharo gan ffigurau anllythrennedd gweithredol, i bob pwrpas, yng Nghymru. Mae mor uchel â 25 y cant o’r boblogaeth sy’n oedolion, ac yn uwch yng Nghymru nag mewn rhannau eraill o’r Deyrnas Unedig. Felly, rwy’n meddwl bod yna angen gwirioneddol inni agor y drysau i’r ombwdsmon glywed y cwynion llafar hynny.

Wrth gwrs, mae’n rhaid cael rhyw fath o broses ddilysu a byddai’n rhaid i ni sicrhau bod yr ombwdsmon yn gallu gwneud yn siŵr fod y cwynion yn cael eu hystyried yn llawn. Ond gellid gwrthbwyso’r cynnydd posibl yn nifer y cwynion wedyn, fel y dywedodd Mike Hedges, â dealltwriaeth well o batrwm y cwynion mewn sector penodol, a allai arwain at ymchwiliad ar ei liwt ei hun, ac yn ei dro, hefyd, â’r rhan o’r Bil sy’n ymwneud â safoni, sydd, yn sicr yn achos ombwdsmon yr Alban, wedi arwain at lai o gwynion yn symud ymlaen o’r cam cyntaf mewn gwirionedd. Mewn geiriau eraill, mae pethau’n cael eu datrys yn gynt a cheir rhai arbedion o fewn y system oherwydd hynny.

I ymateb yn benodol i Mike Hedges, rwy’n ei sicrhau ef a’r Cynulliad cyfan nad yw’r Bil ond yn adeiladu ar y Biliau cyfredol; nid yw’n diddymu unrhyw bwerau. Yn ogystal â’r pwerau cwynion llafar, fel y dywedais, bydd yn galluogi’r ombwdsmon i gael y pwerau hynny i weithredu ar ei liwt ei hun. Rwy’n credu ei bod yn bwysig ein bod yn cofnodi nad ydym yn ysgrifennu siec wag i’r ombwdsmon fynd i gynnal ymchwiliadau ar ei liwt ei hun. Mae’n dweud ar wyneb y Bil sut y mae’n rhaid i’r ymchwiliadau hynny ymwneud â’i waith ac anghenion ehangach y dinesydd. Rwy’n gobeithio, wrth graffu ar y Bil, y caiff anghenion y dinesydd eu cydnabod fel rhai sy’n ganolog i’r Bil hwn, ac wrth gwrs, efallai y bydd yna syniadau sy’n dod i mewn drwy’r broses ddiogelwch a fydd yn ein cynorthwyo ac yn ein helpu i gyflawni’r nod hwnnw.