Diolch yn fawr iawn. Hoffwn i, yn fras, ddiolch i bawb am gyfrannu yn y ddadl yma heddiw. Rwy’n credu, er ein bod ni wedi cael trafodaeth ddoe ar y Bil, ei bod hi wedi helpu, mewn ffordd, cael trafodaeth yn yr un wythnos i ni allu edrych ar y mater yma mewn ffordd gynhwysfawr yn hynny o beth.

Diolch i Suzy Davies am ei chyfraniad. Yr hyn roeddech chi’n ei ddweud ynglŷn ag addysg i oedolion oedd yr hyn oedd yn fy nharo i—o ran cau llygaid ar oedolion heddiw er mwyn helpu oedolion y dyfodol. Byddwn i’n gobeithio na fyddem ni’n cau ein llygaid yn llwyr ar oedolion nawr, gan eu bod nhw, wrth gwrs, yn rhan o’r gymdeithas ac yn rhan bositif o eisiau dysgu. Ond rwy’n cytuno â’r pwynt yr oeddech chi’n ceisio ei wneud, sef efallai bod angen—nid ydw i’n gwybod beth yw’r gair Cymraeg chwaith—’frontload-io’ neu ddechrau pan mae pobl yn ifanc—[Torri ar draws.] Beth yw e? Blaenlwytho—i bobl ifanc fel eu bod nhw’n gallu wedyn bod yn ddigon cymwys fel na fyddai angen addysg i oedolion yn y dyfodol. Gobeithio y cawn ni gyrraedd y realiti hwnnw.

Mae Cymraeg yn y gweithle a Chymraeg yn y gymuned hefyd yn bwysig iawn. Nid Cymraeg mewn addysg yn unig sydd o bwys yma. Rydym ni i gyda fel Aelodau Cynulliad yn gwybod y sialens sydd ar lawr gwlad i ennyn pobl i siarad Cymraeg yn eu bywydau bob dydd. Rwy’n credu y bydd hynny yn ddarn ychwanegol o waith i ni ei wneud fel pwyllgor, oherwydd bod yna lot o stereoteipiau yn dal mas yna, ac mae yna lot o gonsýrn o ran pobl yn cael yr hyder i siarad yr iaith. Rwy’n credu bod hynny’n rhywbeth i ni edrych arno yn y dyfodol.

Efallai nad yw’r mater o arian, o ran ein cwestiynau ni, Suzy, i’r Gweinidog, ddim wedi cael ei ateb yn hynny o beth, ond efallai y cawn ni’r Gweinidog yn ôl i’r pwyllgor i ymateb i rai o’r cwestiynau penodol ar ariannu y cynllun.

Thank you to Lee Waters for your contribution and for your praise to the Welsh Government. I’m sure they’ll be very proud of your contribution here today. I do agree with you when you say there’s that critical mass already who are competent to speak Welsh but they don’t actually teach through the medium of Welsh. That’s something we could go for straightaway in relation to encouraging them to move and to teach through the medium of Welsh. You were really passionate in the committee about English language education. When we did outreach, I went to the one in Swansea and, you know, we were hearing that. We were hearing that young people liked to learn but they felt that sometimes the things that they were learning were not relevant to their everyday lives. I’m hopeful that, with changes to the education system, that will be reflected in the comments that we get back from people as well.

Diolch i Dai am ei gyfraniad. Rwy’n credu ei bod hi’n bwysig i ni edrych ar y ffaith bod dal gennym ni’r iaith Gymraeg yma a bod lot o wledydd eraill lle nad yw’r iaith gynhenid yn ddefnyddiol yn eu bywydau bob dydd. Mae’n rhaid i ni sicrhau bod yr iaith yn tyfu. Gwnaethoch chi bwynt pwysig hefyd, Dai, o ran dysgu’r iaith Gymraeg a’r iaith Saesneg ac ieithoedd eraill—mae’n rhywbeth y dylem ni fod yn ei sbarduno ac yn ei hyrwyddo o fewn ein hysgolion. Rydym ni wedi gweld bod ieithoedd heblaw Cymraeg neu Saesneg—Ffrangeg ac Almaeneg, ac yn y blaen—wedi mynd yn is yn ein hysgolion, ac efallai bod hynny yn rhywbeth y mae angen i ni edrych arno hefyd. Os ydym ni’n cael y sgiliau ieithyddol cynhenid hynny, pam nad yw ieithoedd modern yn ffynnu fel y dylen nhw fod? Rydw i’n credu bod hynny yn rhywbeth pwysig.

Rydw i’n credu hefyd, o ran materion eraill y tu allan i addysg, nad ydym wedi’u trafod heddiw—er ein bod ni’n trafod S4C yn aml iawn—bod angen i ni normaleiddio’r iaith trwy’r cyfryngau a thrwy sianeli fel S4C. Er enghraifft—ac nid yw hyn jest yn ‘cheap shot’ achos fy mod yn cynrychioli Port Talbot—os ydych chi’n gwylio’r rhaglen ‘Bang’, rydych chi’n gweld bod yna ddeialog sylweddol yn y Saesneg, ond wedyn mae’n symud i’r Gymraeg yn y sin ei hun. Rydw i’n credu bod hynny’n rhywbeth sydd yn dda ar gyfer S4C er mwyn iddyn nhw drio cael pobl, efallai sy’n dod o ardaloedd di-Gymraeg, i wylio, yn y lle cyntaf, ac i gadw ac i ddwyn eu sylw nhw. Felly, byddwn i’n argymell, fel rhan o unrhyw strategaeth yr iaith Gymraeg, ein bod ni’n ennyn S4C, ennyn y cyngor celfyddydau, ennyn y sectorau celfyddydau a chwaraeon, er enghraifft, i ymwneud â’r strategaeth yna, fel roedd Dai yn ei ddweud, fel ei bod yn eiddo i bawb, a fel bod yna ‘onus’ ar bob un ohonom ni yma i sicrhau ein bod ni’n gweithredu er mwyn cyrraedd y targed hwnnw. Nid yn unig targed i Lywodraeth Cymru yw hwn, ond targed i ni fel unigolion i’w wireddu hefyd. Diolch yn fawr iawn i bawb.