Rwy’n cynnig y gwelliant yn enw Paul Davies.

Pan soniais am gynllunio gweithlu’r GIG bythefnos yn ôl yn y cwestiynau i’r Prif Weinidog, gofynnais pam, ar ôl 20 mlynedd o Lafur yn rheoli Cymru, fod yna adroddiadau Llywodraeth Cymru sy’n dweud bod angen gwaith sylweddol o hyd ar recriwtio a chadw staff meddygol i fod yn addas at y diben. Ni chefais ateb gan y Prif Weinidog ar y pryd, a gall Ysgrifennydd y Cabinet ddweud nad yw ond wedi bod yn ei swydd ers blwyddyn, ond ni all Llafur ddweud nad ydynt wedi cael amser i weithredu cynllun. Maent wedi bod mewn grym yng Nghymru ers 20 mlynedd. Datganolwyd pwerau gan Lafur i Lafur. Llafur yng Nghymru a benderfynodd flaenoriaethu eu ffrindiau mewn llywodraeth leol yn hytrach na’r GIG, ac nid oes neb i’w feio felly am fylchau yn y GIG yng Nghymru ar wahân i Lafur.

Er gwaethaf hynny, byddant yn ddiau yn ceisio rhoi’r bai ar y Ceidwadwyr yn San Steffan, ac eto byddai’r meddyg neu’r nyrs ieuengaf a hyfforddwyd yng Nghymru, y byddai’r Blaid Geidwadol yn gyfrifol am eu hyfforddi, yn 38 mlwydd oed erbyn hyn. Llywodraeth Cymru a ddylai ateb pam y mae 187 yn fwy o feddygon a 287 yn fwy o nyrsys wedi gadael y GIG yng Nghymru yn y 10 mis diwethaf nag sydd wedi ymuno â’r gwasanaeth. Nid yw’n ddigon i’r Llywodraeth nodi, yn ei gwelliant, fod prinder o weithwyr iechyd proffesiynol. Mae angen iddynt dderbyn eu bod yn gyfrifol.

Dros bedair blynedd gyntaf y Cynulliad, roedd Llywodraeth Cymru yn uniongyrchol gyfrifol am gynllunio gweithlu’r GIG. Ers hynny, maent wedi rhoi cynnig ar amrywiaeth o ddulliau a strwythurau gyda lobsgows o wahanol gyrff wedi cymryd rhan. Rwy’n gobeithio’n wirioneddol y bydd y dull o weithredu a argymhellir yn awr gan Ysgrifennydd y Cabinet dros iechyd o gael awdurdod iechyd arbennig ar gyfer cynllunio’r gweithlu yn fwy llwyddiannus na’r hyn a aeth o’r blaen.

Mae gennyf dri chwestiwn penodol rwyf eisiau eu gofyn iddo os gall eu hateb ar ddiwedd y ddadl am y cynlluniau hynny. Y cyntaf: yn y pen draw, a fydd yr awdurdod iechyd arbennig yn annibynnol go iawn neu a fydd yn gwneud yr hyn y mae Ysgrifennydd y Cabinet yn ei ddweud? Yr ail: sut y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn sicrhau bod yr awdurdod iechyd arbennig yn sicrhau hyder y rhai sy’n gweithio yn y GIG? Pam fod yna gymaint o bryder, o ystyried adroddiadau Mel Evans a’r Athro Williams? Rwy’n derbyn yr hyn a ddywedodd yn gynharach—na fydd yn gorff cynrychiadol—ond a yw’n deall hyd a lled y pryder ynglŷn â hyn, yn enwedig yn y Coleg Nyrsio Brenhinol, fel y mae ein gwelliant yn ei nodi? A beth fydd yn ei wneud i leddfu’r pryderon hynny? Yn olaf, sut y byddwn yn gwybod, ar ddiwedd tymor y Cynulliad, fod cynllunio gweithlu’r GIG yn gweithio? Ac a wnaiff dderbyn y cyfrifoldeb os nad yw’n gweithio?