Rwy'n ddiolchgar i lefarydd UKIP. Dechreuodd ei sylwadau drwy sôn am wlad y gân. Wel, mae yna Aelodau yn y Siambr hon—efallai eich bod chi, Llywydd, yn un ohonyn nhw—sydd mewn gwirionedd wedi fy nglywed i’n canu. Rwy’n credu mai’r un peth sy'n uno’r Aelodau ar bob ochr y Siambr hon yw nad ydyn nhw am glywed hynny eto. Ni fyddwn yn dymuno gwneud i neb ddioddef hynny.

Rwy'n deall y pwyntiau sydd wedi’u gwneud ynglŷn â chynyddu ac ysgogi'r galw am addysg drwy gyfrwng y Gymraeg. Rwy'n credu bod pob un ohonom ni sydd â phlant yn y system neu wedi bod trwy'r system yn cydnabod y manteision, ac yn cydnabod manteision dysgu iaith yn ifanc. Yn sicr, mae fy mab saith mlwydd oed bellach yn gallu siarad, ysgrifennu a defnyddio'r iaith Gymraeg mewn ffordd a fyddai wedi bod y tu hwnt i fy nychymyg i yn ei oedran ef. Ac o ganlyniad i hynny, mae'n rhywbeth fydd ganddo nawr ar hyd ei oes, a chredaf y bydd hynny o fudd mawr iddo, fel y byddai i bob plentyn o'r oedran hwnnw. Rwy’n gobeithio, wrth inni symud ymlaen yn y ddadl hon, y byddwn yn gallu dangos—. Nid wyf yn hoffi defnyddio'r ymadrodd 'mantais dwyieithrwydd', ond yn sicr mae dwyieithrwydd yn rhywbeth sydd wedi ychwanegu at fy mywyd i, ac rwy’n sicr ei fod yn rhywbeth sy'n ychwanegu at ein bywydau gwahanol ni i gyd, ac yn ein galluogi ni i werthfawrogi hanes a diwylliant ein gwlad ond hefyd i werthfawrogi hanes a diwylliant gwledydd eraill, cenhedloedd eraill a phobl eraill hefyd.

Rwy’n petruso hefyd cyn ceisio diffinio'r uchelgais prin a ddaeth o du rhai awdurdodau lleol, ond byddaf yn dweud hyn wrth ateb cwestiwn yr Aelod: mae’r sgyrsiau y mae Aled wedi eu harwain ac y mae fy swyddogion i wedi parhau â nhw gyda phob awdurdod lleol o bob lliw gwleidyddol ym mhob rhan o'r wlad wedi bod yn hynod bositif. Mae’n ymwneud â sut yr ydym yn symud ymlaen ac nid yn ymwneud ag a ydym yn symud ymlaen. Rwy'n credu ei bod yn deyrnged i arweinwyr awdurdodau lleol—fel y dywedais, o bob lliw gwleidyddol o bob rhan o'r wlad—eu bod yn edrych ar yr agenda hon mewn modd cadarnhaol ar adeg pan fyddan nhw’n ymgodymu â phwysau ariannol anodd iawn. Felly, yn hytrach na phwysleisio cyn lleied o uchelgais neu gyn lleied o frwdfrydedd, hoffwn bwysleisio'r uchelgais cadarnhaol a'r brwdfrydedd cadarnhaol a welsom ni gan awdurdodau lleol.

Gofynnodd llefarydd UKIP i mi am gategorïau, ac anghofiais i ateb cwestiwn Llŷr Gruffydd ar yr un mater. Nid diben edrych ar gategorïau o reidrwydd yw newid na thanseilio statws iaith mewn ysgolion fel y mae heddiw, ond i ddeall yr hyn sy'n digwydd yn yr ystafell ddosbarth mewn gwahanol gategorïau o ysgolion, gan ein bod yn cydnabod y gall categorïau fod yn gymysgedd ddryslyd a dyrys o lu o wahanol gyfuniadau o iaith lle cant eu defnyddio. Rwy'n gwerthfawrogi y gallai cryn dipyn o rieni ganfod hynny’n ddryslyd eu hunain. Felly, rwyf yn awyddus i ddeall yr union beth sy'n digwydd ym mhob un o'r ysgolion hynny ac a oes modd i ni symud ymlaen gan osgoi’r math hwnnw o strwythur sydd weithiau'n rhy gymhleth o lawer. Gwneir hynny heb unrhyw ragfarn. Fe'i gwneir er mwyn dysgu a deall ac edrych ar arfer gorau a dysgu ohono. Nid y pwrpas o reidrwydd yw tanseilio—yn sicr nid tanseilio statws yr iaith yn unrhyw le.

Yr hyn yr wyf eisiau ei bwysleisio yw fy mod yn awyddus bod angen inni edrych hefyd ar y sector cyfrwng Saesneg, ac mae'r pwyntiau a wnaed am addysgu'r Gymraeg wedi'u gwneud yn dda ac yn bwyntiau yr wyf yn eu derbyn. Mae Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg eisoes wedi gwneud nifer o ddatganiadau ynglŷn â’r mater hwn a bydd yn parhau i wneud hynny wrth inni edrych tuag at symud trwy gwrs amser a chyflwyniad y cwricwlwm newydd. Ond gadewch i mi ddweud hyn: mae'r iaith Gymraeg yn rhywbeth sy'n perthyn i bawb, ni waeth beth fo cyfrwng yr addysg yn yr ysgol y maen nhw’n ei mynychu. Mae'n bwysig i mi fod plant sy'n ddisgyblion mewn ysgolion cyfrwng Saesneg yn gallu gadael yr ysgolion hynny â gwybodaeth weithredol o’r iaith Gymraeg ac yn gallu sgwrsio yn yr iaith o leiaf. Rydym yn gwybod nad yw hynny’n digwydd ar hyn o bryd. Mae angen inni allu deall pam, a sicrhau, trwy'r cwricwlwm newydd sydd i’w gyflwyno gan Ysgrifennydd y Cabinet, ein bod yn gallu newid profiad pobl o ddysgu Cymraeg mewn ysgolion.

Gwn fod amser yn mynd yn ei flaen, Llywydd, ond mae'n rhaid i mi ddweud bod swyddogaeth rhieni yn hanfodol. Mae swyddogaeth y gymuned yn hanfodol. Mae'r ysgol bob amser yn rhan o'r gymuned, lle bynnag y bo'r gymuned honno, ac mae swyddogaeth iaith addysg mewn ysgolion yn bwysig—mae'n adlewyrchiad o'r gymuned honno—a chredaf fod pobl ledled y wlad yn awyddus iawn iawn i weld mwy o Gymraeg a chaniatáu iaith yr addysg i alluogi rhieni ac eraill i ddysgu'r iaith eu hunain. Rwy'n gobeithio y bydd y ganolfan genedlaethol a sefydlwyd ddwy flynedd yn ôl ar gyfer dysgu Cymraeg yn edrych ar hyn ac yn edrych ar sut y gallwn helpu rhieni i gael gwybodaeth weithredol o leiaf o'r iaith ar yr adegau gwahanol y mae angen hynny yn ystod addysg plentyn.

Mae'r materion sy'n ymwneud â chyflenwi athrawon ac eraill yn faterion a godwyd eisoes gan lefarydd Plaid Cymru y prynhawn yma. Rwy’n cydnabod bod her enfawr yn ein hwynebu ni. Pan fyddwn yn cyhoeddi ein cynlluniau cyflawni yn sgil strategaeth 2050 a'r gwaith y byddwn ni'n ei gwblhau yn ystod y Cynulliad presennol, byddwn yn nodi sut yr ydym yn bwriadu cyflawni’r amcanion hynny ac yn cyflawni’r targedau hynny.