Part of 2. 2. Cwestiynau i’r Cwnsler Cyffredinol – Senedd Cymru am 2:22 pm ar 11 Hydref 2017.
Yn gyntaf, diolch yn fawr am eich cwestiwn, ac ydw, rwy’n croesawu penodiad David Lloyd Jones yn farnwr Cymreig cyntaf y Goruchaf Lys, a barnwr cyntaf y Goruchaf Lys i dyngu llw yn Gymraeg ac yn Saesneg. Rwy’n arbennig o falch o’r ffaith ei fod yn ddinesydd a ddaw’n wreiddiol o Bontypridd, ac felly croesawaf y datblygiad yn fawr iawn. Mae’n sicr yn farnwr sy’n meddu ar enw da iawn, gwybodaeth sylweddol am gyfraith Cymru a materion sy’n ymwneud â’r iaith Gymraeg, ac mae’n cyflawni’r swyddogaeth honno, yn fy marn i, yn dda dros ben.
Wrth gwrs, fe fyddwch yn gwybod ein bod wedi cyflwyno sylwadau dros y blynyddoedd ynglŷn â’r angen am farnwr Cymreig parhaol yn y Goruchaf Lys. Wrth ddweud ‘barnwr Cymreig’, mae’n debyg fod yn rhaid eich bod yn golygu barnwr sydd ag ymrwymiad i, a dealltwriaeth o, a gwybodaeth am, fuddiannau Cymru a phroses farnwrol a chyfreithiau Cymru.
Rwy’n ystyried hwn yn gam cyntaf. Yn fy marn i, credaf ein bod ar y ffordd at holl fater newid deddfwriaethol, a fydd, yn y pen draw, yn galw am farnwr parhaol. Ar hyn o bryd, wrth gwrs, mae’n gymhleth, fel y gwyddoch, oherwydd y ffordd y mae’r gyfraith yn bodoli mewn perthynas â chynrychioli pob rhan o’r DU—drwy gyfeirio at awdurdodaethau—ac rydym yn dal i fod yn rhan o awdurdodaeth Cymru a Lloegr. Ond fel y trafodwyd ar sawl achlysur, cafwyd newid sylweddol o ganlyniad i’r broses ddatganoli. Nid yw ein sylwadau wedi newid mewn perthynas â’r angen am farnwr parhaol ac am newid deddfwriaethol i gyflawni hynny. Ond credaf yn gryf ein bod hanner ffordd yno.
Ac oedd, roedd yn bleser gennyf fod yno i’w glywed yn tyngu llw, gan fod hwn yn achlysur symbolaidd, ond roedd hefyd yn achlysur symbolaidd Cymreig pwysig iawn, ac yn garreg filltir bwysig yn natblygiad awdurdodaeth Cymru a chyfraith Cymru.