Part of 2. 2. Cwestiynau i’r Cwnsler Cyffredinol – Senedd Cymru am 2:26 pm ar 11 Hydref 2017.
Mae eich pwynt yn un dilys iawn. Wrth gwrs, roedd mater confensiwn Sewel yn rhywbeth a gafodd ei ystyried gan y Goruchaf Lys yn ystod achos erthygl 50. Wrth gwrs, mae llawer o gyfansoddiad y DU, mewn gwirionedd, yn seiliedig ar gonfensiwn ac yn seiliedig i raddau helaeth ar gytundeb. Felly, y pwynt cyntaf y dylid ei wneud, mae’n debyg, yw ei bod yn anffodus ac yn siomedig iawn fod y Bil wedi cael ei gyflwyno heb unrhyw ymgysylltu neu ymgynghori priodol â Llywodraeth Cymru. Yn sicr, os mai’r bwriad yw cyflawni deddfwriaeth gyda chydsyniad y Llywodraethau datganoledig i fod yn rhan o’r broses ddeddfwriaethol, gallai ymgynghori ac ymgysylltu pellach fod wedi osgoi rhai o’r materion cyfansoddiadol difrifol sy’n codi yn awr yn fy marn i.
Yr hyn a ddywedodd y Goruchaf Lys oedd nad ydynt yn tanbrisio pwysigrwydd confensiynau cyfansoddiadol, gan fod rhai ohonynt yn chwarae rhan hanfodol yng ngweithrediad ein cyfansoddiad. Mae gan Gonfensiwn Sewel rôl bwysig yn hwyluso perthynas gytûn rhwng Senedd y DU a’r deddfwrfeydd datganoledig. Felly, mae Confensiwn Sewel yn hynod bwysig a byddai canlyniadau cyfansoddiadol difrifol iawn pe bai Llywodraeth y DU yn ceisio diystyru hynny.
Y disgwyl a’r gobaith, fodd bynnag, yw y ceir cytundeb. Rydym yn cefnogi llawer o agweddau ar y Bil. Rydym yn cefnogi’r syniad o’r Bil er mwyn darparu eglurder a sicrwydd. Rydym yn sicr yn anghytuno, fodd bynnag, â’r modd y mae pwerau sy’n faterion wedi’u datganoli yn mynd i gael eu cymryd gan Lywodraeth y DU, a chael eu rhoi’n ôl i ni wedyn ar ryw adeg yn y dyfodol o bosibl—ac ar ba ffurf y bydd hynny’n digwydd mewn gwirionedd. I mi, mae hynny bron fel mygio cyfansoddiadol o ryw fath: rhywun sy’n eich mygio ar y stryd, yn dwyn eich waled, ond yn dweud, ‘Peidiwch â phoeni, byddaf yn ei rhoi’n ôl i chi wedyn.’ Nid dyna’r ffordd i fwrw ymlaen, a dyna pam yr ydym wedi nodi cyfres o welliannau ar y cyd â’r Alban i geisio unioni hynny, a gobeithiwn y bydd y gwelliannau hynny’n cael eu cefnogi ac yn cyflawni’r nod, gan ei bod yn ffordd o ddod i gytundeb, ac o allu rhoi cydsyniad y Llywodraethau datganoledig i’r ddeddfwriaeth wedyn.