Ac mae hyn yn rhan o’r gwelliannau sydd ar y gweill. Er mwyn cyflawni hynny, mae angen newid moddol hefyd. Ond os ydych am sicrhau newid moddol, nid yw hynny’n digwydd yn gyflym, a bydd rhai o’r gwelliannau sy’n cael eu cyflwyno ar hyn o bryd yn mynd i’r afael â rhai o’r pethau rydych wedi’u crybwyll mewn gwirionedd. Fodd bynnag, fy mhwynt yw bod yna risg wleidyddol yn gysylltiedig â hynny oherwydd eich bod yn creu newid, ond hefyd, mae creu’r gwelliannau hyn hyd yn oed yn creu llawer iawn o gynnwrf yn y gymuned, ac rwy’n credu mai’r hyn sydd angen i wneuthurwyr polisi ei wneud yw dangos y manteision clir sy’n deillio o hyn.

Mae’r cyllid i’w groesawu ac mae’n dangos bod Ysgrifennydd y Cabinet o ddifrif ynglŷn â mynd i’r afael ag effaith tagfeydd ar fysiau a’r rhwydwaith ffyrdd ehangach, ond mae wedi dod â materion eraill i’r amlwg. Ceir amrywiaeth eang o broblemau sy’n gysylltiedig â siâp cymunedau’r Cymoedd a’r ffaith ein bod, i bob pwrpas, yn dwneli sy’n arwain i mewn i Gaerdydd. Mae’n broblem go iawn.

Un o’r materion rwyf wedi’i grybwyll sawl gwaith yn y Siambr hon yw gorddatblygu tai a’r pwysau sy’n deillio o hynny ar y seilwaith trafnidiaeth. Ni allwch ddarparu cartrefi os na allwch sicrhau seilwaith trafnidiaeth effeithiol. Rwy’n pryderu ein bod yn mynd i’r afael â’r ddau beth ochr yn ochr â’i gilydd, ond mae angen i’r cysylltiad fod yn well.

Un o’r pethau a nodais o’r dystiolaeth a gawsom oedd pa mor anhrawiadol, a dweud y gwir, oedd peth o’r dystiolaeth gan awdurdodau lleol. Nid wyf am enwi a chywilyddio, ond roedd yna awdurdodau lleol a oedd yn trin gweithredwyr bysiau fel rhanddeiliaid eraill ochr yn ochr â defnyddwyr ceir, ac nid yw hynny, a bod yn onest—i ateb eich cwestiwn unwaith eto—yn ddigon da. Mae angen i chi ymgysylltu’n rhagweithiol â gweithredwyr bysiau yn eich gwaith cynllunio lleol os ydych am gyflawni’r math o newidiadau yr ydym am eu gweld. Nid oedd yr awdurdodau lleol y gwelsom dystiolaeth ganddynt yn cyflawni hynny. Mae’n rhaid iddynt ymgysylltu’n well â gweithredwyr bysiau. A gyda llaw, nid wyf yn cyfrif bwrdeistref sirol Caerffili yn hynny, i fod yn glir.

Mae hynny hefyd yn cael ei gydnabod yn ymateb Llywodraeth Cymru—mwy o weithio mewn partneriaeth agosach â gweithredwyr bysiau ac awdurdodau lleol cyfagos. Rwy’n credu bod angen dull trawsffiniol o weithredu ar bob math o faterion cynllunio, gan gynnwys y cynlluniau datblygu strategol y bûm yn galw amdanynt, a ddylai ddisodli, yn fy marn i, y cynlluniau datblygu lleol cul a phlwyfol nad ydynt yn caniatáu’r symudiad ar draws cymunedau’r Cymoedd.

Mae’r fargen ddinesig yn fy ardal a fy rhanbarth yn rhoi cyfle i’r math hwn o waith allu digwydd. Mae’n ôl troed da ar gyfer gweithio rhanbarthol ac rwy’n falch bod Ysgrifennydd y Cabinet wedi cydnabod hynny drwy alw am weithio ar y cyd. Ond rwy’n credu, mewn gwirionedd, fod yn rhaid i ni ddweud mai tai, materion cynllunio ehangach a thrafnidiaeth yw’r tri mater cysylltiedig mwyaf y mae’n rhaid i Lywodraeth Cymru eu hystyried wrth fynd i’r afael â’r pethau hyn. Os eir i’r afael â hwy’n gyfochrog, ni fyddwn yn cyflawni ein hamcanion. Yr hyn y ceisiwn ei wneud, yn enwedig mewn perthynas â bargeinion twf rhanbarthol, yw cyfunioni a chydgysylltu’r tri maes hwnnw. Nid oes gennyf amheuaeth y gallwn gyflawni hynny, ond mae angen y meddwl cysylltiedig hwnnw.