Part of the debate – Senedd Cymru am 4:38 pm ar 11 Hydref 2017.
Diolch, Cadeirydd. A gaf fi ddiolch i’r holl Aelodau? Fel y dywedodd Russell George, mae’n braf cael Aelodau nad ydynt ar ein pwyllgor yn cymryd rhan yn y ddadl y prynhawn yma mewn gwirionedd. Ac a gaf fi ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a’r Seilwaith am ei ymateb, yn enwedig i rai o’r sylwadau a gafodd sylw gennym heddiw?
Fe af drwy ychydig o bethau. Amlygodd Eluned Morgan oblygiadau presennol y rheolau tollau heddiw—ac mae’n hynod o bwysig—ond tynnodd sylw hefyd at rywbeth nad oedd pobl yn ei sylweddoli o bosibl: pan aethom i Iwerddon, gwnaethom dynnu eu sylw at y goblygiadau posibl i borthladdoedd Iwerddon. Oherwydd pe baent yn penderfynu mynd drwy lwybr Gogledd Iwerddon, gan y bydd busnesau’n dewis y llwybr gyda’r lleiaf o ymwrthedd, wrth gwrs byddai goblygiadau i borthladdoedd Dulyn a Rosslare yn ogystal. Nid oeddent wedi meddwl am hynny hyd yn oed ar y pwynt hwnnw, felly rwy’n meddwl ei bod yn werth cael y trafodaethau hyn, a gobeithio hefyd fod y gwaith a wnaethom wedi helpu Llywodraeth Iwerddon i edrych ar yr agwedd honno.
Mae gadael yr undeb tollau’n ddinistriol, ond mae’n ymddangos mai dyna’r ffordd yr ydym yn mynd. Ond mae pawb wedi bod yn siarad am—fe ddewisaf un pwnc—datrysiadau TG; mae pawb yn siarad am y peth. I chi wybod, roeddwn yn arfer darlithio mewn peirianneg meddalwedd a datblygu meddalwedd. Rwy’n gwybod bod fy nghyd-Aelod Mike Hedges hefyd wedi bod yn y byd TG. Gallaf ddweud wrthych nad yw’n hawdd creu datrysiad ar gyfer hyn, ac os yw pobl yn credu y gallant ei wneud yn gyflym, ac os oes ganddynt ddatrysiadau yn rhywle arall oherwydd ei fod yn gweithio yn rhywle arall, mae’n ddrwg gennyf, mae’r cymhlethdodau, yr anawsterau, y gofynion gwahanol, gwahanol gyfleusterau—nid yw’n trosglwyddo’n awtomatig. Mae hwn yn ddatrysiad anodd a chymhleth iawn. Mae’n hirdymor, ac ni ellir ei wneud mewn 12 mis, sef yr amser y soniwch amdano. Bydd, efallai y bydd yn ddatrysiad yn y tymor hwy, ac yn y diwedd fe gyrhaeddwn yno, ond nid oni bai ein bod yn gallu cael hyn yn iawn erbyn mis Mawrth 2019.
Do, tynnwyd sylw at y bont dir—bydd y DU yn dal i fod yn bont dir, yn ôl pob tebyg. Siaradwyd am y dewisiadau o fynd drwy Cherbourg. Roedd amserlen y croesiad fferi yn her iddynt, ond ni wnaethant ddiystyru’r opsiwn mewn gwirionedd o fynd fwyfwy drwy ogledd Iwerddon, ac felly dyna oedd ein pryder: y byddai’r opsiwn hwnnw ar gael i ni ac iddynt hwy oherwydd y gwahanol drefniadau a allai fod ar waith.
Rhun, rydych yn canolbwyntio yn naturiol ar yr effaith ar Gaergybi a chymunedau yn eich ardal eich hun. Gallai gael effaith ddinistriol, os nad ydym yn ofalus, ar Gaergybi a’r cymunedau o amgylch Caergybi, a’r busnesau a’r bobl sy’n gweithio yno. Nid oeddem eisiau gweld Caergybi, y dref gyfan yn y bôn, yn dod yn faes parcio ar gyfer lorïau, sef yr hyn a allai ddigwydd. Oherwydd gadewch i ni gofio un peth: pan fydd problemau yn Calais, beth sy’n digwydd yng Nghaint? Mae’r M20 yn cau ac yn dod yn faes parcio mawr ar gyfer lorïau. Nid ydym am ddatrysiadau fel hynny yn unman. Mae angen i ni fynd i’r afael â’r materion hyn yn awr i wneud yn siŵr nad yw’n digwydd.
Simon, ydy, unwaith eto mewn gwirionedd mae ein hadroddiad yn canolbwyntio i raddau helaeth ar y fferïau lle y caiff cargo ei rolio arnynt ac oddi arnynt, ond rydych yn hollol iawn fod porthladdoedd yn ymdrin â meysydd eraill. Ceir llawer o borthladdoedd cargo yng Nghymru, ac mae’n rhaid ystyried pysgota a’r goblygiadau i bysgota hefyd, gan fod cyfleoedd gan Aberdaugleddau i edrych ar sut y gellir newid y cwotâu pysgota a sut y gall y diwydiant pysgota yn Aberdaugleddau newid hefyd mewn gwirionedd. Mae’n bwysig. A Joyce—yr effaith ar y diwydiannau morol gwahanol ar draws yr ystod gyfan, ym mhob man yn y rhanbarth hwnnw. Ie, rydych chi’n iawn: cael Brexit yn iawn, dyna’r neges sy’n rhaid i ni ei hanfon, ond nid wyf yn credu bod y Llywodraeth yn gwneud hynny ar hyn o bryd—ac rwy’n siarad am Lywodraeth y DU yma, nid Llywodraeth Cymru.
A gaf fi droi, efallai, at fy nghyd-Aelodau—[Torri ar draws.] Ie, Mark.