Diolch, a diolch i chi am gynnal y ddadl hon ar yr hyn sy'n bwnc pwysig iawn ac yn un nad wyf i'n credu y rhoddir digon o sylw iddo yn y Cynulliad Cenedlaethol hwn yn rheolaidd.

Mae rhai o'r gwelliannau wedi eu hysbrydoli gan Race Equality First a'r Tîm Cymorth Ieuenctid Ethnig yn Abertawe. Roedd y syniadau penodol hynny yn canolbwyntio ar hyfforddiant athrawon i ymdrin â digwyddiadau ac ymyraethau sy'n gysylltiedig â chasineb yn yr ysgol. Rwy'n credu mai’r hyn sy'n bwysig i’w gofio yw bod barn gymdeithasol pobl yn cael ei ffurfio pan eu bod nhw’n ifanc iawn, a’r hyn a ddarganfyddais gan y Tîm Cymorth Ieuenctid Ethnig yn Abertawe, pan ymwelais â nhw ychydig wythnosau yn ôl, oedd eu bod yn cael gweithdai wedi'u teilwra'n benodol tuag at rai pobl y maen nhw’n sylwi arnyn nhw yn yr ysgol sy'n gwneud sylwadau sydd o bosib yn hiliol, neu sylwadau dirmygus ar gyfnod cynnar iawn yn ystod blynyddoedd eu hieuenctid yn yr ysgol i geisio deall pam maen nhw’n mynegi safbwyntiau o'r fath a beth sy’n amlygu ei hun yn y safbwyntiau hynny. Rwy'n credu ei fod yn gymhleth iawn, ond rwy'n credu, os ydym ni’n buddsoddi arian yn yr agenda ataliol honno, y byddwn yn gallu creu newid.

Yng ngoleuni hynny, rwyf wedi cael tystiolaeth gan y Tîm Cefnogi Ieuenctid Ethnig lle maen nhw wedi dweud eu bod wedi darllen yn y fframwaith troseddau casineb y bydd fframwaith gwrth-fwlio Cymru gyfan yn edrych ar y gwaith ataliol hwn, ond maen nhw wedi dweud wrthyf ei fod wedi ei ddileu yn 2016. Felly, os nad oes fframwaith gwrth-fwlio Cymru gyfan yn bodoli, neu nad yw'r grŵp sy'n rhoi hynny ar waith yn bodoli ar hyn o bryd, pwy sy'n gwneud y gwaith hwnnw ar y rheng flaen?

O ran y gwelliant yn ymwneud â Cymorth i Ddioddefwyr, roedd hynny i gydnabod y ffaith y gallai fod grwpiau amrywiol ym mhob rhan o gymdeithas a allai gyfarwyddo Cymorth i Ddioddefwyr yn well ynghylch natur amrywiol a chymhleth y cyngor a'r gefnogaeth y mae angen ei rhoi i rai dioddefwyr. Efallai y ceir elusennau sy'n gweithio'n benodol gyda'r trawma a achosir gan drosedd casineb sy'n gysylltiedig â hil; efallai y bydd sefydliadau fel Stonewall a allai roi mwy o gefnogaeth i Cymorth i Ddioddefwyr ynglŷn â'r math hwnnw o drosedd casineb. Credaf mai dyna yw hanfod yr hyn yr wyf wedi ceisio ei ddweud ynghylch hynny—bod Cymorth i Ddioddefwyr, ynddo’i hun, yn gweithio'n dda, ond mae angen mwy o gefnogaeth a chymorth trawsbynciol gan y sector elusennol.

Rwy'n credu ei bod hi hefyd yn bwysig nodi ein hymdrechion, fel plaid ac fel cenedl, i gynyddu cydlyniant cymunedol—dylai hyn fod wrth wraidd popeth a wnawn o ran troseddau casineb, yn enwedig o gofio bod troseddau casineb yn erbyn Mwslemiaid yn aml yn uwch pan fydd y cyfryngau yn sôn am ddigwyddiad terfysgol. Mae’n rhaid inni fynd i'r afael â'r pryderon gwirioneddol hynny, oherwydd mae gennym ni gymunedau yng Nghymru lle mae pobl yn dioddef o ganlyniad i’r hyn y mae pobl eraill wedi ei wneud, ac nid yw hynny yn eu henw nhw.

Sylweddolaf fod gwelliant 5 wedi achosi peth gwrthdaro cyn cynnal y ddadl hon. Nid yw’n golygu mai dynion yn unig sy'n dioddef o gael eu radicaleiddio gan y dde eithafol, ond mae'n gydnabyddiaeth y gallem ni ddechrau yn rhywle a dechrau gyda dynion yn y grŵp arbennig hwn. Nid wyf yn ymddiheuro am geisio cael y ddadl, ond fe allaf i ddeall y gallai’r ddadl fod yn fwy amrywiol efallai, a byddwn ni’n ystyried hynny yn y dyfodol. Ond rwy'n credu weithiau, fel y dywedais wrth bobl cyn i mi ddod yma heddiw—. Rydym ni'n gwybod bod dynion ifanc yn cyflawni hunanladdiad yn amlach, fe wyddom ni fod angen cymorth penodol arnyn nhw, ac fe wyddom ni fod dynion ifanc yn cael eu radicaleiddio gan y dde eithafol ar-lein, ar y cyfryngau cymdeithasol—does ond rhaid i ni edrych ar Breitbart, nad ydyn nhw’n hyrwyddo trais yn agored, ond mae angen trafod y diwylliant o ddal dig maen nhw’n ei hyrwyddo’n gyson ymhlith rhai dynion croenwyn, oherwydd mae nifer o’r pynciau trafod wedi dod yn faterion prif ffrwd. Fe allai hyn fod yn ddadl yn ei hawl ei hun ynglŷn â phroblemau posib gydag iechyd meddwl, sut mae dynion o bosib yn teimlo bod eu swyddogaeth mewn cymdeithas wedi newid: maen nhw wedi clywed nhw mai nhw ddylai fod yn ennill y cyflog mwyaf, ond yn gweld nad felly y mae hi, a sut maen nhw’n teimlo pan nad yw’r swyddogaeth sydd ganddyn nhw mewn cymdeithas yn gweithio iddyn nhw bellach. Bu llawer o astudiaethau ynglŷn â pham mae dynion ethnig neu Asiaidd wedi cael eu radicaleiddio a’u denu tuag at y Wladwriaeth Islamaidd, ac felly beth am gael y sgwrs yn agored yma yn ein Cynulliad Cenedlaethol ynghylch pam mae rhai sectorau o'n cymdeithas yn mynd ar-lein, yn cam-drin menywod, ac yn ei chael hi’n hawdd cyfiawnhau hynny oherwydd nad ydyn nhw’n credu yn yr agenda 'Gwleidyddol Gywir' mwyach? Pam mae hynny'n dderbyniol? Pam y dylem ni dderbyn hynny fel ffurf o drafodaeth agored? Siawns bod rhaid cwestiynu hynny. Felly, fe hoffwn i o bosib godi mwy o ddadleuon o'r math yma, a'u trafod mewn ffordd adeiladol, fel y gallwn ni helpu ein dinasyddion i ddeall ei gilydd. Efallai ein bod ni mewn sefyllfa freintiedig yma yn y Cynulliad Cenedlaethol, felly nid ydym yn deall yr holl gymhlethdodau ynghylch pam mae pethau'n digwydd, ond mae’n rhaid inni geisio gweithio gyda'n gilydd yn fwy cadarnhaol fel cymdeithas.