Llywydd, rwyf yn cynrychioli Dwyrain Casnewydd, sy'n amrywiol yn ethnig. Cefais fy ngeni a'm magu yn Pillgwenlli yng Nghasnewydd, sy'n amrywiol yn ethnig, llawer mwy felly yn awr nag yn fy ieuenctid i. Mae ehangu'r UE, er enghraifft, wedi cyflymu’r broses honno yn sylweddol. Bu tensiynau bob amser, yn fy marn i, mewn ardaloedd o'r fath, yn seiliedig ar hil, ond yn sicr mae wedi gwaethygu, yn fy mhrofiad i, yn ddiweddar, yn rhannol oherwydd y bygythiad terfysgaeth tybiedig ac yn rhannol, efallai, oherwydd y pwysau ynglŷn ag ehangu’r UE. Felly, rwy'n credu ei bod hi'n amserol ein bod yn cael y ddadl hon heddiw, a’r hyn yr oeddwn i eisiau canolbwyntio arno, mewn difrif, oedd sut yr ydym ni’n mynd ati i gyfleu negeseuon ac i’w gwneud hi mor glir â phosib nad ydym ni eisiau senoffobia, dydym ni ddim eisiau gelyniaeth, dydym ni ddim eisiau drwgdybiaeth, dydym ni ddim eisiau camddealltwriaeth. Yn hynny o beth, credaf ei bod hi’n bwysig iawn fod pawb ohonom ni fel gwleidyddion rheng flaen yn dweud y pethau iawn ac felly hefyd sefydliadau sydd â swyddogaethau allweddol, ond mae’r gymdeithas ddinesig yn fwy cyffredinol, ac, mewn gwirionedd, pobl yn gyffredinol, cymunedau yn gyffredinol, yn deall pwysigrwydd gwrthwynebu’r math o deimladau, y math o ragfarn a gwahaniaethu nad oes yr un ohonom ni eisiau eu gweld yng Nghymru.

Oherwydd, rwy'n credu y gall bob un ohonom ni, hyd yn oed yn bersonol, gofio enghreifftiau pan mae rhywun yn ein cwmni wedi dweud rhywbeth a oedd yn anghywir, yn ffeithiol anghywir, yn wahaniaethol, yn niweidiol, ac, wyddoch chi, efallai y bu adegau pan ein bod ni wedi gwrthwynebu hynny a’u gwneud yn ymwybodol o'n barn wahanol, fel petai. Ond mae'n debyg y bu yna adegau lle nad ydym ni wedi gwneud hynny, am bob math o resymau, ac rwy’n cynnwys fy hun ymhlith y rheini sydd â'r profiad hwnnw. Yn gynyddol, rwy'n credu bod angen i bob un ohonom ni, pobl yn gyffredinol, ddeall pwysigrwydd gwrthwynebu'r math o safbwyntiau, y mathau o ragfarn a gwahaniaethu sydd yn arwain at broblemau. Nid dyna ben draw hynny bob amser. Pan fydd pobl yn dweud y pethau hynny, mae'n creu awyrgylch. Fe all arwain at ddigwyddiadau. Felly, os ydych chi eisiau cymdeithasau mwy integredig a chydlynol, rwy’n credu bod cyfrifoldeb ar bawb, ac mae angen inni ddweud hynny. Mae angen inni ei gwneud hi mor eglur â phosib, ac mae angen inni gefnogi sefydliadau sy'n llwyddo i gyfleu’r neges honno.

Felly, yn ogystal â bod gennym fframwaith gweithredu Llywodraeth Cymru, wyddoch chi, y cynllun cyflawni, y ganolfan alwadau adrodd ar droseddau, gwahanol grwpiau a seilwaith, rwy'n credu ei bod hi hefyd yn bwysig bod hyn yn mynd y tu hwnt i hynny ac yn treiddio i bob haen o'n cymunedau. Rwy’n credu bod angen ymdrech gref i feithrin yr agwedd hon o fynd ati o’r gwaelod i fyny er mwyn egluro'r hyn sy'n cael ei ystyried yn dderbyniol a’r hyn nad ydyw.

Yn rhan o'r ymdrech honno, Llywydd, fe hoffwn i dynnu sylw at ddigwyddiad yr es i iddo ddydd Sadwrn diwethaf, a oedd yn ceisio cyrraedd pobl iau yn arbennig. Cafodd ei gynnal yng nghanol dinas Casnewydd. Gŵyl ‘Crush Hate Crime’ oedd hon. Roedd ymlaen trwy'r prynhawn a gyda’r nos mewn ambell i leoliad. Mae'n parhau â'i ymdrech drwy'r wythnos, ac roedd yn ymwneud â defnyddio cerddoriaeth, perfformiadau theatr byw ac yn wir areithiau. Siaradais i yno, ac fe wn i bod Steffan Lewis wedi gwneud hynny hefyd, a bod gwleidyddion eraill wedi gwneud hynny, ac academyddion. Roedd ymlaen drwy'r dydd, roedd cynulleidfa deilwng yno ac roedd yn ceisio dod â'r gwahanol gyfryngau hyn at ei gilydd—cerddoriaeth, lleferydd, perfformiadau theatr—i gyfleu’r negeseuon cywir, i gael, gobeithio, llawer o sylw yn y cyfryngau, ac i ddechrau helpu i feithrin yr ymdrech hon i ddangos yr hyn yr ystyriwn ni i fod yn dderbyniol ac annerbyniol.

Rwy'n cofio’n dda—hwyrach bod eraill yma, Llywydd—am Rock Against Racism, a pha mor rymus oedd hynny, gryn amser yn ôl bellach, a sut y cafodd ddylanwad parhaol sy'n parhau hyd heddiw. Felly, fe allwch chi ddefnyddio cerddoriaeth, fe allwch chi ddefnyddio celf a diwylliant yn rhan o'r ymdrech gyffredinol i greu’r hyn y mae arnom i ni i gyd eisiau ei weld. Felly, rwy’n gobeithio y gall Ysgrifennydd y Cabinet dalu teyrnged i'r ymdrechion hyn, gan nad yw'n hawdd trefnu rhaglen o ddigwyddiadau. Mae'n golygu llawer o amser, llawer o ymdrech gan lawer o bobl a llawer o sefydliadau. Rwy'n credu y bu’n effeithiol iawn. Rwy'n credu bod angen mwy o hyn, ac yn y blynyddoedd i ddod, bydd Casnewydd yn adeiladu ar yr hyn a ddigwyddodd ddydd Sadwrn diwethaf a’r hyn a fydd yn digwydd drwy'r wythnos hon i gynyddu'r ymdrech honno a, gobeithio, cynyddu pa mor effeithiol y bydd.