Yn ail hanner yr ugeinfed ganrif, fe ddaethom ni yn gymdeithas sy’n taflu pethau i ffwrdd. Roedd fy nain, a gafodd ei geni yn y bedwaredd ganrif ar bymtheg, ac yn byw gyda gŵr di-waith yn ystod y 1930au, yn cael ei dychryn yn aml gan wastraff cyffredinol cymdeithas ar yr adeg honno—eitemau a oedd yn gweithio, a dim byd o'i le arnyn nhw, yn cael eu taflu’n aml a'u cludo i safleoedd tirlenwi oherwydd bod rhywbeth newydd wedi dod yn eu lle. Weithiau, byddai rhywbeth yn mynd allan o ffasiwn ac yn cael ei anfon drwy'r gwasanaeth casglu sbwriel i'r safle tirlenwi lleol—nid oedd unrhyw beth o'i le arno, dim ond ei fod allan o’r ffasiwn. Dyma’r cyfnod pryd y peidiodd y gwasanaeth casglu sbwriel gael ei alw'n ddynion y lludw, gan eu bod yn arfer casglu lludw’r tanau glo, a dechrau ymdrin â symiau mawr o sbwriel.

Rwy’n cofio hefyd bod arian i’w gael yn ei ôl am ddychwelyd poteli pop. Rhyfedd o beth yw sut y gall ychydig o geiniogau effeithio ar ymddygiad. Yr ardoll ar fagiau plastig: efallai nad yw ond 5c, ond mae wedi cael effaith enfawr ar ymddygiad. Nid ydych chi’n gweld nifer mawr o fagiau plastig yn chwythu ar draws parciau a meysydd chwarae, a chredaf y byddai cael blaendal ar boteli eto yn cael yr un effaith yn union ar ailgylchu. Mae Cymru wedi gwneud cynnydd mawr o ran ailgylchu dros y blynyddoedd diwethaf. Dyma genedl flaenllaw'r DU o ran ailgylchu trefol—diolch i chi, awdurdodau lleol—a’r trydydd yn y byd ar hyn o bryd. Mae modd gwneud mwy, serch hynny.

Yn gyntaf, rwy'n mynd i droi at fetelau. Dylai fod yn bosibl i ailgylchu pob metel. Rwy'n siŵr, fodd bynnag, fod metelau gan gynnwys aur a phrinfwynau yn cael eu taflu i safleoedd tirlenwi yng Nghymru. Newid cyflym mewn technoleg, cost gychwynnol isel—