Part of the debate – Senedd Cymru am 5:13 pm ar 17 Hydref 2017.
Rwy'n cytuno’n llwyr â chi. Nid wyf yn gweld pam na ellir adfer y pethau hyn, a chredaf ei bod yn anffodus bod yna rai pobl sydd â'r meddylfryd hwn o daflu pethau i ffwrdd o hyd. Rydym wedi gweld newidiadau cyflym mewn technoleg. Y ffôn symudol—rwy’n gwybod ei fod wedi tarfu ar y sesiwn ar sawl achlysur y prynhawn yma. Mae hwnnw'n cynnwys aur, metelau trwm—mewn gwirionedd, mae 70 y cant o'r metelau trwm sydd mewn safleoedd tirlenwi wedi dod o offer electroneg sydd wedi eu taflu i ffwrdd, ond nid yw’n cyfrif am ddim mwy na 2 y cant o’r deunydd mewn safleoedd tirlenwi yn America; rwy'n tybio na fyddai Prydain yn wahanol iawn. Mae metelau gwerthfawr y tu mewn i ffôn symudol yn werth tua 75 sent yn America, sy'n golygu oddeutu £1 yma, a thua 18 sent i’w tynnu nhw allan. Mae yna arbedion enfawr i'w gwneud o wneud hynny, ond mae gormod o ddyfeisiadau electronig yn cael eu rhoi mewn safleoedd tirlenwi. Mewn ffonau symudol ceir aur, metelau prinfwyn, ac eto maen nhw’n cael eu taflu o hyd heb eu hailgylchu. Ni ddylid taflu unrhyw fetel na chynnyrch sy’n cynnwys metelau, i ffwrdd. Swm cyfyngedig o fetel sydd gennym ni yng nghrawen y ddaear. Po fwyaf y byddwn yn ei ailgylchu, lleiaf y byddo’r angen inni ei gloddio a lleiaf fyddo’r niwed i'r amgylchedd. Rwy'n credu ei bod yn debygol y byddwn yn y dyfodol yn gweld cloddio mewn hen dipiau sbwriel i gael gafael ar fetelau ac eitemau eraill a gafodd eu taflu i ffwrdd.
Gan droi at fwyd, mewn byd lle mae llawer yn newynog, mewn gwlad lle mae pobl yn gorfod mynd at fanciau bwyd, lle byddai plant wedi bod yn newynog yn fy etholaeth i yn ystod yr haf oni bai am weithredoedd Ffydd mewn Teuluoedd a Carolyn Harris AS yn darparu prydau bwyd, rydym yn dal i daflu bwyd i ffwrdd. Mae’n rhaid i'r archfarchnadoedd, wrth gwrs, gymryd peth o'r bai am wastraff bwyd. Mae bagiau enfawr a chynigion prynu un a chael un arall am ddim yn hyrwyddo gorbrynu a gwastraffu. Mae angen i ni leihau gwastraff bwyd: gwneud pethau fel prynu llai, osgoi cynigion a fyddai'n rhoi mwy i chi nag y gallwch ei ddefnyddio, coginio a rhewi, a gwneud smwddis a chawliau.
Ac nid gwastraff bwyd yn unig yw hi; mae yna gost i'r amgylchedd ac mae yna gost i'r prynwr hefyd. Nid ydym yn gallu fforddio dal ati i daflu bwyd i ffwrdd. Mae yna bobl sy'n newynog oherwydd ein bod ni’n gwneud hynny. Mae cynnydd mawr wedi digwydd yng Nghymru. Mae angen inni barhau i wneud y cynnydd hwn. I gloi yn syml, fy ddywedaf hyn: da iawn y chi, gynghorau lleol yng Nghymru am yr hyn yr ydych chi'n ei wneud gydag ailgylchu.