Nawr, fel y clywsom, pan gynigiwyd y credyd cynhwysol yn gyntaf, croesawodd llawer o bobl agweddau arno fel symleiddiad o’r hyn a oedd wedi mynd yn system chwerthinllyd o gymhleth. Fodd bynnag, trwy ddawn brin Iain Duncan Smith AS cafodd y methiant hwnnw ei achub ar y funud olaf o enau unrhyw ganlyniad cadarnhaol bach posibl.

Ac mae problemau gyda’r system fudd-daliadau yn codi eu pennau’n aml yn fy meddygfa. Mae hynny bob amser wedi bod yn wir. Mae problemau gyda thlodi a budd-daliadau’n codi eu pennau’n aml yn y maes meddygol oherwydd y tlodi a’r straen a’r pryder a’r iselder sy’n deillio o gamreolaeth lwyr ar y modd nad yw pobl sydd angen arian yn gallu cael yr hyn a oedd—fel y dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet—yn nawdd cymdeithasol. Rydym wedi anghofio’r rhan honno, ynglŷn â gwneud yn siŵr fod ein pobl sydd ei angen yn cael nawdd.

Cafwyd pryderon mawr ynglŷn ag agweddau ar sut y cynlluniwyd y credyd cynhwysol o’r cychwyn, fel y clywsom gan Bethan Jenkins ac eraill: y taliadau misol, y gyfradd tapr uchel, y cosbau i ail enillwyr ac yn y blaen. Ac yn amlwg rydym wedi gweld hefyd, mewn ardaloedd lle y cyflwynwyd y credyd cynhwysol, fod y defnydd o fanciau bwyd wedi cyrraedd lefelau epidemig. Mae’r sefyllfa bresennol, yn amlwg, yn gwbl annerbyniol.

Ond mae’r pryderon ynglŷn â chredyd cynhwysol, y taliadau misol, y cosbau i ail enillwyr ac yn y blaen, wyddoch chi, gallwch fynd i’r afael â hwy, fel y clywsom, yn syml iawn—rydych yn newid y taliadau i bob pythefnos neu bob wythnos, rydych yn caniatáu i’r cydrannau tai gael eu talu’n uniongyrchol i landlordiaid, os mai dyna y mae pobl ei eisiau, er mwyn osgoi ôl-ddyledion, rydych yn talu unigolion nid aelwydydd, nid ydych yn codi tâl ar bobl sy’n ffonio’r llinell gymorth ac yn caniatáu dewisiadau eraill yn lle rhyngweithio ar-lein i’r rhai sydd wedi’u hallgáu’n ddigidol, ac rydych yn rhoi diwedd ar ddiwylliant o sancsiynau i’r bobl fwyaf difreintiedig mewn cymdeithas.

Mae’r camau lliniaru hyn eisoes ar waith yn yr Alban a Gogledd Iwerddon gan eu bod eisoes wedi eu datganoli yno. Felly, byddai datganoli rheolaeth weinyddol i Gymru yn ein galluogi i wneud taliadau bob pythefnos nid yn fisol, i wneud taliadau i unigolion nid aelwydydd, i dalu’r cydrannau tai’n uniongyrchol i landlordiaid er mwyn atal ôl-ddyledion a throi allan, i fod yn gyfrifol am ddatblygiad proffesiynol staff yr Adran Gwaith a Phensiynau, a fydd yn caniatáu llawer mwy o hyblygrwydd ar gyfer lleihau sancsiynau os nad eu dileu’n gyfan gwbl mewn gwirionedd, a gallai cysylltu cynlluniau’r Adran Gwaith a Phensiynau â chynlluniau sgiliau sydd eisoes yn bodoli greu bargen newydd i Gymru ac ailhyfforddiant.

Nawr, fel y dywedais, ac mae wedi cael ei ddweud, mae lles eisoes wedi’i ddatganoli yn yr Alban a Gogledd Iwerddon. Gofelir am gostau rheoli gweinyddol gan fod lefel y budd-daliadau a’r cyllid yn parhau i gael eu gosod gan y Trysorlys. Mae Llafur yn cefnogi datganoli’r system fudd-daliadau yn yr Alban. Yn wir, mae bob amser yn gwthio’r Llywodraeth SNP i fynd ymhellach. Nid oes unrhyw broblem yno ynglŷn â pheidio â bod eisiau i fudd-daliadau fod wedi’u datganoli yn yr Alban o safbwynt Llafur; maent am i’r SNP weithio hyd yn oed yn galetach ar hynny.

Felly, bydd newid amlder y taliadau’n atal pobl rhag cael eu troi allan a digartrefedd, sy’n creu cost sylweddol i wasanaethau cyhoeddus yng Nghymru yn ogystal, wrth iddynt orfod wynebu canlyniadau troi allan a digartrefedd, heb sôn am leihad enfawr yn y defnydd o fanciau bwyd. Mae’n rhaid inni weinyddu’r system bwdr hon yn well: rhowch yr offer inni wneud hynny, fel y mae Llafur yn gwthio’r SNP yn yr Alban. Mae Llafur yn cefnogi datganoli lles cymdeithasol o San Steffan i Holyrood ac mae unrhyw arian sydd ei angen i’w weinyddu wedi ei sicrhau yn amlwg. Felly, mae cefnogi datganoli budd-daliadau yn yr Alban yn ddigon teg i Lafur. Ei gefnogi yng Nghymru—nid yw ar yr agenda. Cefnogwch gynnig Plaid Cymru er mwyn lliniaru canlyniad trychinebus credyd cynhwysol yng Nghymru. Diolch yn fawr.