Diolch, Dirprwy Lywydd. Rwy’n croesawu adroddiad y comisiynydd, a hoffwn ddiolch iddi am ei holl waith caled hyd yn hyn ac am lunio’r adroddiad. Mae’r comisiynydd yn dweud, ac rwy’n dyfynnu:

'Fy ngweledigaeth yw bod pob plentyn yng Nghymru’n cael cyfle cyfartal i fod y gorau y gall fod'.

Mae hon yn weledigaeth ganmoladwy—un, gobeithio, rydym i gyd yn ei rhannu—ond pam mae angen i rywun y tu allan i Lywodraeth Llafur ddweud hyn cyn iddynt wrando? Mae’n ymddangos bod Llafur yn allanoli mwy a mwy o’u polisïau, i'r fath raddau nes na all llawer o bobl—minnau yn eu plith—ond dod i'r casgliad nad oes ganddyn nhw unrhyw syniadau da eu hunain. Ar ôl 20 mlynedd o bŵer di-dor, pam mae’n rhaid gwneud y cyhoeddiadau hyn o hyd? Mae’n siŵr y bydd Llafur yn dweud eu bod bob amser wedi bod yn ymroddedig i gyfle cyfartal i blant Cymru, felly pam, ar ôl dau ddegawd o bŵer di-dor, nad ydynt wedi cyflawni hynny? Efallai y dylent adael i bobl eraill wneud mwy o’u polisïau, oherwydd mae'n amlwg na allant wneud hynny eu hunain. Maent wedi allanoli cydraddoldeb i blant; maent yn allanoli eu polisi addysg, fel y clywsom gan Kirsty Williams yn ddiweddar, pan ddywedodd y byddai hi’n mabwysiadu argymhellion trydydd parti ar gofrestru dysgwyr am arholiadau TGAU yn gynnar; ac mae’r Llywodraeth hyd yn oed wedi dechrau allanoli swyddi’r Cabinet.

Pam oedd angen i gomisiynydd nodi bod rhai awdurdodau lleol yn darparu darpariaeth dda ar gyfer rhai sy'n gadael gofal, ac nad yw rhai eraill? Pam, ar ôl 20 mlynedd o Lafur, mae hynny'n digwydd? Mae’n amheus gen i fod hyn yn ffenomen newydd, felly rhaid ei fod wedi cael ei anwybyddu, neu bod anallu ar lefel lywodraethol wedi methu datrys yr anghysondeb. Pam, ar ôl 20 mlynedd o Lafur, mae angen i'r comisiynydd dynnu sylw at y ffaith bod llawer o rieni plant byddar yn dal i gael eu gadael heb y gallu i gyfathrebu â nhw, oherwydd diffyg darpariaeth i ddysgu Iaith Arwyddion Prydain? A all unrhyw un yma ddychmygu’r tristwch a'r anawsterau sy’n cael eu hachosi drwy beidio â gallu cyfathrebu â’ch plentyn eich hun?

Rydym yn clywed llawer o sôn gan y Llywodraeth hon am wneud ymdrechion priodol i wella'r ddarpariaeth i bobl i gyfathrebu yn y Gymraeg, ond does dim byd am helpu pobl sydd ag anawsterau cyfathrebu, hyd yn oed pan fyddant yn blant. Pam, ar ôl 20 mlynedd o Lafur, mae’r Comisiynydd yn teimlo bod yn rhaid iddi dynnu sylw at y ffaith, yn hytrach na bod gwahaniaethau’n lleihau, bod anghydraddoldebau’n parhau o ran y cymorth iechyd meddwl sydd ar gael i blant a phobl ifanc? Pam, ar ôl 20 mlynedd o Lafur, y mae’n rhaid i’r comisiynydd erfyn ar y Llywodraeth i beidio â chymryd cymorthdaliadau teithio oddi ar bobl ifanc 16 i 18 mlwydd oed, er bod llawer ohonynt yn dal i fod mewn addysg neu hyfforddiant, ac mai'r diffiniad cyfreithiol o blentyn yw o ddim i 18 mlwydd oed?

Mae llawer o enghreifftiau eraill yn yr adroddiad y gallwn eu dyfynnu sy'n dangos diffygion y Llywodraeth gyfan, ond does gen i ddim digon o amser i siarad amdan nhw. Mae 10 datganiad i'r wasg ar y dudalen gyntaf o newyddion ar wefan Plaid Lafur Cymru. Does dim un ohonyn nhw'n ymwneud â’r hyn y mae nhw wedi’i wneud neu'n gobeithio ei wneud dros ein plant; tybed a yw hynny oherwydd na chaiff plant bleidleisio. Galwch fi’n sgeptig, ond mae traean o’r erthyglau ar y dudalen honno wedi’u hymrwymo’n benodol i ddilorni pleidiau eraill.

Felly, i gloi, mae'r adroddiad hwn yn profi dau beth. Y cyntaf yw bod y comisiynydd plant yn wybodus am y materion sy'n wynebu plant Cymru, yn ymwybodol o lawer o ddiffygion y Blaid Lafur, ac yn wirioneddol ymroddedig i sicrhau'r canlyniadau gorau i’n pobl ifanc. Yr ail yw, ar ôl 20 mlynedd o reolaeth di-dor, bod Llafur naill ai’n methu neu’n gwrthod gwneud beth sydd ei angen i roi'r dechrau gorau mewn bywyd i'n plant. Nid yw gadael i rywun arall ganfod y problemau ac awgrymu polisïau yn llywodraethu aeddfed. Rheoli diog ydyw, sy'n dangos diffyg brwdfrydedd, diffyg syniadau a diffyg cymhwysedd llwyr. Diolch.