Part of the debate – Senedd Cymru am 3:27 pm ar 15 Tachwedd 2017.
Diolch yn fawr, Llywydd. Cynigiaf gynnig cyllidebol y Comisiwn ar gyfer 2018-19 a gofynnaf iddo gael ei gynnwys yn y cynnig cyllideb blynyddol.
Mae'r gyllideb ar gyfer 2018-19, trydedd flwyddyn y pumed Cynulliad hwn, yn gyllideb—. Yn y gyllideb honno, mae'r Comisiwn yn gofyn am £56.1 miliwn, ac mae'n cynnwys tair elfen: £35.5 miliwn ar gyfer gwasanaethau'r Comisiwn; £16.2 ar gyfer penderfyniad y bwrdd cydnabyddiaeth ariannol; a £4.4 miliwn ar gyfer cyllidebau nad ydynt yn arian parod. Bydd y gyllideb hon yn sicrhau y gall y Comisiwn fynd i'r afael â'r heriau sy'n wynebu'r Cynulliad gyda hyn ac yn y tymor hwy, a chefnogi cyflawniad ein nodau strategol yn briodol, gan gofio sefyllfa ariannol ehangach y sector cyhoeddus.
Mae'r Comisiwn yn bodoli i gefnogi'r Cynulliad ac Aelodau'r Cynulliad, ac rydym yn cydnabod bod y pwysau ar Aelodau'r Cynulliad yn fwy nag erioed, gydag ystod lethol o waith i bwyllgorau a'r Cyfarfod Llawn, a chaiff ei ddwysáu gan newid cyfansoddiadol pellach, pwerau codi trethi a rheoli'r broses o adael yr UE. Mae cyfrifoldebau deddfwriaethol, ariannol a chraffu ein nifer fach iawn o Aelodau etholedig—44 yn unig ohonom, neu 46 efallai, sy'n gallu gwneud y gwaith hwn—yn unigryw ac yn hollbwysig, felly mae'n hanfodol ein bod yn cynnal y ddarpariaeth o wasanaethau rhagorol i gefnogi Aelodau wrth i chi gyflawni'r cyfrifoldebau hynny.
Nid yw'n ymwneud yn unig â'r pwysau uniongyrchol. Mae'r Llywydd wedi nodi cynlluniau'r Comisiwn i wneud ein Senedd yn addas ar gyfer y dyfodol, gan roi llais i bobl ifanc yn ein democratiaeth, cyfathrebu'n effeithiol â'r cyhoedd, a chyflawni ein dyletswydd statudol i alluogi'r Cynulliad i gyflawni ei waith deddfwriaethol a chraffu, gan gynnwys datblygu gwaith i fynd i'r afael â chapasiti'r Cynulliad.
Mae angen llywodraethu da ar Gymru, ac ni ellir llywodraethu'n dda oni bai ei fod yn cael ei wella, ei graffu a'i ddwyn i gyfrif gan senedd effeithiol. Mae gennym bwerau deddfu newydd yn y maes hwn. Mae'n rhaid i'r Comisiwn wneud yr hyn sy'n angenrheidiol i arfogi'r Senedd hon â'r gallu i sicrhau democratiaeth gref a chynaliadwy. Fel y byddwch yn deall, nid yw'r gwaith hwn ond megis dechrau. Wrth i ni symud ymlaen, bydd y Comisiwn yn parhau i ystyried goblygiadau'r gyllideb ac yn dychwelyd i'r Cynulliad i gael eich craffu gennych gan y Pwyllgor Cyllid, y ddadl flynyddol hon, ac yna drwy'r Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus ac unrhyw ffurfiau eraill sy'n rhesymol a awgrymir i ni.
Gan ddychwelyd at y gyllideb rydym yn ei hystyried heddiw, hoffwn ddiolch i'r Pwyllgor Cyllid am eu gwaith craffu. Fel sefydliad a ariennir yn gyhoeddus, mae'n rhaid i'r Comisiwn ddangos yn gyson ei fod yn defnyddio adnoddau'n effeithlon ac yn effeithiol. Mae gwaith craffu'r pwyllgor yn rhan bwysig o hynny, felly rydym yn cychwyn y broses gyda'r nod o fod yn glir, yn agored ac yn dryloyw, ac mae'r gwaith craffu hwnnw'n helpu'r Comisiwn i wella wrth ymgyrraedd at y nod hwnnw.
Gwnaeth y pwyllgor 10 argymhelliad, ac fe aethom i'r afael â phob un yn gadarnhaol yn ein hymateb. Yn ein strategaeth gyllidebol, darparwyd ffigurau dangosol ar gyfer gweddill y pumed Cynulliad hwn. Roedd y strategaeth, a gyhoeddwyd yn 2016, yn gosod y cyd-destun ar gyfer cyllideb y comisiwn ar gyfer y blynyddoedd sy'n weddill o'r pumed Cynulliad. Mae'r comisiwn, ar ôl adolygu a gwneud gwaith craffu pellach ar y strategaeth hon, yn cytuno bod modd ei chyfiawnhau o hyd. Ond mae hefyd yn cydnabod, yn y blynyddoedd sy'n weddill o'r Cynulliad hwn, na ddylai cyllideb y comisiwn fod yn fwy nag unrhyw newidiadau i grant bloc Cymru. Mae'r comisiwn yn derbyn bod yn rhaid i unrhyw gais am gyllideb yn y dyfodol fod yn gymesur â'r newidiadau i grant bloc Cymru, ac yn wir, mae wedi ceisio cynnal cymesuredd o'r fath mewn blynyddoedd a fu, hyd yn oed mewn cyfnodau mwy uchelgeisiol. Wrth lunio ceisiadau cyllidebol yn y dyfodol, bydd angen i'r comisiwn ystyried unrhyw amrywiad ym mloc grant Cymru o ganlyniad i bwerau codi trethi newydd, ac ymdrin â chymesuredd, gan ystyried hynny hefyd.
Roedd y gyllideb ddrafft yn cynnwys cais am swm o arian wedi'i glustnodi i'w ddefnyddio ar gyfer datblygu anghenion llety newydd posibl, i'w ddefnyddio os oes angen yn unig. Mae hyn yn unol â gwella tryloywder ac i roi gwybod i'r Cynulliad am unrhyw benderfyniadau costus a allai godi, ond heb fod yn bendant, yn y flwyddyn sydd i ddod. Mae dau o argymhellion y Pwyllgor Cyllid yn ymwneud â'r mater hwn, ac mae'r pwyllgor wedi gofyn yn lle hynny ein bod yn cyflwyno cyllideb atodol er mwyn cyflwyno'r achos dros fuddsoddiad o'r fath ar wahân, pe bai'r comisiwn yn penderfynu ein bod yn dymuno mynd ar drywydd hyn. Derbyniwyd yr argymhellion, ac rydym wedi diwygio ein cyllideb yn unol â hynny.
Mae tri o'r argymhellion yn gysylltiedig ag adnoddau staff y comisiwn, gofynnwyd am wybodaeth am y cynnydd yn niferoedd staff dros y 10 mlynedd diwethaf, a meincnodi yn erbyn deddfwrfeydd eraill. Gwnaed argymhelliad na ddylid newid y nifer o swyddi cyfwerth ag amser llawn yn y Cynulliad yn 2018-19. Gan symud ymlaen, o fewn y terfyn uchaf sefydledig a gytunwyd, bydd y comisiwn yn ymdrechu i gynnal lefelau effeithiol o wasanaeth i gefnogi Aelodau ac ymgysylltu â'r cyhoedd. Ac i helpu gyda hynny, mae'r comisiwn wrthi'n cynnal adolygiad o gapasiti ar hyn o bryd—ymarfer a ddechreuodd yng nghanol mis Medi—ac mae'r pwyllgor wedi gofyn am gael gweld canlyniadau'r ymarfer hwnnw mewn papur ffurfiol, ac rydym wedi cytuno i hynny.
Roedd tri argymhelliad arall yn cyfeirio at ddull y gyllideb o flaenoriaethu'n dryloyw, ac rydym wedi derbyn y rheini hefyd.
Felly, yn olaf, rwyf eisiau sicrhau'r Aelodau y byddwn yn parhau i weithio mewn modd sy'n darparu gwerth am arian, ac yn ymdrechu i fod mor effeithlon â phosib, gan ddarparu gwasanaeth o ansawdd uchel i bob Aelod i'n cefnogi ni i gyd yn effeithiol yn ein rolau.
Diolch.